سەمیرە گەردی
لە جیهانی پێشکەوتووی ئەمڕۆدا خواستی ژنان بۆ بەرەوپێشچوون روو لە زیادبوونە، ئازادیخوازان بە ژن و پیاوەوە بە شێوەیەكی یەكسان پشتگیری لەو پڕۆسە ئازادە دەكەن. لە كاتێكدا لە رابردوودا كۆمەڵگەی كورد ژنانی هەڵكەوتە و كەسایەتی لێهاتووی ژنی هەبووە، بۆ نموونە ( قەدەم خێر، حەپسەخانی نەقیب، خانزادی میری سۆران و عادیلەخانم و... هتد). نەتەوەی كورد و كۆمەڵگەی كوردی وەك هەر نەتەوە و كۆمەڵگەیەكی دیكە ئەوەی سەلماندووە. ئەگەر بەراوردێک لە نێوان وڵاتی خۆمان و وڵاتانی دیكە بكەین، وەك مافدان بە ژن لە چەند گۆشەیەكی جیاجیاوە دەبینین رەنگە كوردستان لەچەند روویەكەوە باشتر بێت لە هەندێک وڵات، بە تایبەتی لە رووی رێزگرتن لە ژنان بە هۆكاری پەیڕەوكردنی ئایین و تێڕوانینیان وەك پێكهاتەیەكی تایبەتتر لە پیاو، لە كاتێكدا ئەو رێژە ئەخلاقییە بەدی ناكرێت لە وڵاتانی خۆرئاوا. لە هەمان كاتدا دەكرێت ئەوێش ژینگەیەكی لەبارتر بێت بۆ ئازادیی ژنان و بەدیهێنانی خەون و خولیاكانیان، نەك ژن بە تەنها، بەڵكو دەرفەت دەڕەخسێت بۆ هەردوو رەگەز، لێرەدا باس لە چیرۆك و ژیانی خاتوونێكی چالاك دەكەم كە گەشتی ژیانی زۆر بە چەرمەسەری و دەردەسەری و ململانێی كاردا بڕیووەە و ئەویش خاتوو(ئۆپرا وێنفری)یە، بەر لەوەی تەمەنی بگاتە 50 ساڵ توانی ببێتە ملیاردێر. ئامانج لە باسكردنی ژیانی ئەو خاتوونە ئەوەیە كە هیچ شتێك مەحاڵ نییە، ئەگەر ژنان مەبەستیان لە سەركەوتن بێت. لەهەر كایەكی ژیاندا، توانای ئەوەیان هەیە بگەن بەوەی دەیخوازن. لە هەندێك رووەوە ژینگەی ئێمە گونجاوتر و لەبارتر بێت بۆ بەرەوپێشچوون بۆ گەیشتن بە تامی سەركەوتن. مەرج نییە شارێك یان وڵاتێك بكەین بە ئامرازێك بۆ گەیشتن، ئەگەر گوڵی (لۆگس) بە نموونە وەربگرین، سروشتی ئەو گوڵە وایە كە لەناو قوڕ و چڵپاو گەشە دەكات لە كاتێكدا جوانترین گوڵیشە، كەواتە مرۆڤیش پێویستە وەك ئەو گوڵە بێت و ژینگەی نالەبار و سەختییەكانی رۆژگار تێكینەشكێنێت و بە ئومێدەوە ژیان بكات و گرنگی بە بەرەوپێشچوونی كەسایەتی خۆی بدات.
سەركەوتن بەشێكە لە پێشكەوتنی مرۆڤایەتی
ئۆپرا لە 29/1/1954 لە كێڵگەیەك لە شارۆچكەیەكی بچووكی كۆسكیسكۆی میسیپی لە ئەمریكا لەدایكبووە، ناویی(ORPAH) ئۆرپا بووە و لە كتێبی ئینجیل وەرگیراوە، بەڵام لەبەر ئەوەی دەربڕینی ناوەكە و رێنووسەكەی قورس بووە، بۆیە بە (OPRAH) ئۆپرا بانگیان كردووە. لەگەڵ لە دایكبوونی شیرازەی خێزانەكەی تێكچووە. لەو كێڵگەیە لە لای داپیرەی بە بێ ئاو و كارەبا ژیانی بردۆتە سەر. لە كاتی تەمەنی چوونی بۆ باخچە، نامەیەكی بۆ مامۆستا نووسیوە و تێیدا دەڵێت:( من زۆر لەم وشانە باشتر و زیاتر دەزانم، شایەنی ئەوەم بچمە پۆلی یەك، نەك باخچە). چونكە ئۆپرا لەلایەن داپیریەوە فێری نووسین و خوێندنەوە بووە كە هەر داپیرەی گوشاری خستۆتەسەر تا وای لێهات لە قوتابخانە راستەوخۆ لە پۆلی سێیەم دابنرێت و بخوێنێت. دوای ئەوەی كە داپیرەی نەخۆش دەكەوێت و دەمرێت، ئۆپرا دەچێتە لای دایكی و دوو براكەی كە لە گەڕەكێكی زۆر مەترسیدار و خراپ دەژیان. پاشان لە تەمەنی 12 ساڵیدا نێردرایە لای باوكی. لە ناشڤیڵ لە تەمەنی 9 ساڵیدا لەلایەن ئامۆزاكەی و ئەندامی خێزانەكەی بۆ چەندین جار دەستدرێژی سێكسی كرایە سەری و بە جۆرێك دووگیان دەبێت و دەبێت بە دایك، لەو ساڵانەدا باری دەروونی بە تەواوەتی دەڕوخێت. دوای مردنی كوڕەكەی هەوڵیدا خۆی بكوژێت، بەڵام دواتر قبوڵی دۆخەكەی كرد و زاڵ بوو بە سەریدا و باوكی ژیانی رزگار كرد و هەمیشە بە توندی رێنوێنی دەكرد و كۆمەڵی یاسای فێر كرد و كتێبی پێداوە كە دەبێت هەفتانە راپۆرتی لەسەر كتێبەكان هەبێت. شەوان نانیان پێنەدا تا لەو رۆژەدا پێنج دەستەواژە فێر نەبوایە.دوای ساڵانێك لە كلێسا و كۆبوونەوەكاندا دەستی بە وتاردان كرد و بۆ یەكەمجار لە پای وتەكانیدا بوو بە خاوەنی 500 دۆلار.
ئۆپرا بوو بە قوتابییەكی زۆر زیرەك و بەشداری لە یانەی دراما و گفتوگۆ و ئەنجومەنی خوێندكاران كرد و لەبەرئەوەی كە دەقی وتارەكەی بردە یانەی ئێڵكس، توانی كورسی خوێندن بە دەستبهێنێت. هەر ئەو كارانەی وایكرد كە لەلایەن كۆشكی سپی بۆ كۆنفرانسی گەنجان بانگهێشت بكرێت. ئۆپرا سەرەتا لە وێستگەی رادیۆی ناشڤیڵ دامەزرا، هەواڵەكانی نیوەڕۆی دەخوێندەوە. پاش كاركردنی زۆر لە رادیۆ هەوڵی ئەوەی دا لە تەلەفزیۆن ببێتە پێشكەشكار، ئەمە لەكاتێكدا بوو كە لەو كاتەدا بۆ پێشكەشكار بوون كۆمەڵێ مەرج بوو لەوانە روخسار و لەش و لار و زانیاری.
كاركردنی هاوكات لە تەلەفزیۆن و رادیۆدا
چونكە خانمێكی رەشپێست بوو قبوڵ نەدەكرا كە رەشپێستێك ببێتە پێشكەشكاری تەلەفزیۆن، مامەڵەیەكی دەروونی ئێگجار زۆری لەگەڵ كرا. دواتر بووە یەكێك لەو كۆمەڵە كەسەی كە لە هەواڵەكانی ئێواران وەك یەكەم خانمی ئەفریقی – ئەمریكی لە تەلەفزیۆنی (WTVF) بەشدار بێت لە كاتێكدا تەمەنی 19 ساڵ بوو هاوكاتیش لە زانكۆ لەسەر خوێندن بەردەوام بوو. دوای ئەوەی كە بڕوانامەی زانكۆی بەدەستهێنا، كارەكەی بۆ بەرنامەی( بەیانی باش ئەمریكا) لە بالتیمۆر گواستەوە، قسەكردن بوو لەگەڵ ریچارد شێری هاوپیشەكەی. دواتر لە ساڵی 1984 دا چوو بۆ شیكاگۆ لە بەرنامەیەكی بەیانیان كە زۆرترین بینەری هەبوو دەستی بەكار كرد. ستایلی بەرنامەكەی لەبەرگرتەوە و دووبارە بە شێوەیەكی زۆر مۆدێرن و ناوازەی لەسەر بابەتی رۆژ و كێشەكانی ژنان دەستی بەكاركردن كرد و ئەمەش دەنگدانەوەیەكی گەورەی لە ئەمریكا لێكەوتەوە. دوای تێپەڕبوونی سێ مانگ ئەو بەرنامەیە گەیشتە لوتكە و هەروەها ماوەی بەرنامەكەش بۆ سەعاتێك زیاتر كرا.
سەركەوتنێكی گەورەی لە نووسینی رۆمانی رەنگی مۆر بەدەستهێنا، ئەو سەركەوتنە بووە هۆی دەنگدانەوە و هاوكاتیش ناوبانگی دەركرد. چەندین دەستكەوتی دیكەشی هەبووە لەوانە دامەزراندنی كۆمپانیای (پڕۆداكشن هاربۆ) بۆ بەرهەمهێنانی ئەو بابەتانەی دەیەوێت بەرهەمی بهێنێ.
ساڵی 1996 یانەیەكی خوێندنەوەی دامەزراند و دواتر رایگەیاند: دەیەوێ هەموو وڵات بخوێنێتەوە، داوای لە هەوادارەكانی خۆی كرد كە كتێب بكڕن و كتێب هەڵبژێرن دواتر لەو یانەیە قسە و مشتومڕ لەسەر ناوەڕۆكی بابەتەكانی بكەن لە كەشێكی كراوەدا.
شاژنی میدیا و خێرخوازێكی مەزن
ئێستا ئۆپرا یەكێكە لە خانمە دەوڵەمەندەكانی ئەمریكا و هاوكاتیش گەورەترین كاری ئەو كاری خێرخوازییە لە رێكخراو پەیمانگانی وەك
(More House –College Tennessee State University, The United Negro college Fund).
ئۆپرا ناسراوە بە شاژنی میدیا و تا هەنووكە پێنج كتێبی نووسیوە و لە چەندین فیلمدا بەشداری كردووە و رۆڵی بەرچاویی تێیدا گێڕاوە و هاوكاتیش بەرهەمهێن و بەڕێوەبەر بوو و خاوەنی 25 % نێتۆركە و كەسێكی بە دەسەڵات و چاكەخوازە.
ئەگەر كەسێك بتوانێت بە ناو ئەم هەموو نەهامەتییەدا تێپەڕێ و سەركەوتوو بێت، دیارە ئەمەش دەبێتە سەلماندی خودی ژنان، ئەی ئێمە بۆ ناتوانین؟ هیوام وایە ژنانی كوردستانیش ببنە كەسانی ئاشتیخواز و رووناكبیر و بەرهەمهێنەر و لە شوێنی شایستەی خۆیاندا بن.
سەرچاوە ؛ کوردستانی نوێ
