مامۆستا ئاڵا
گەلی کورد لە مێژە وەک نەتەوەیەکی بەخاوەن بەزەیی و خۆڕاگر ناسراوە، سەرەڕای ئەوەی بە درێژایی مێژووی خۆی ڕووبەڕووی چەندین ئاستەنگی بووەتەوە. ئەم هەستە قووڵەی بەزەیی زۆرجار لەگەڵ نەریت و خورافاتە کولتوورییەکان تێکەڵ دەبێت کە لە کاتێکدا لە مرۆڤایەتی خۆیاندا زەمینەسازیان بۆکردووە، هەندێکجار وەک لاوازی لە کایە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکاندا ڕۆڵیان لەسەر دۆزی کورد بووە. هەروەک مێژوو دەریخستووە، ئەم بەزەییە لەلایەن هێزە جۆراوجۆرەکانی دەرەکی- تورک، عەرەب، فارس، جوولەکە، ئینگلیز و فەرەنسی- کە دژی کورد خۆیان بەکاریان هێناوە، کڵاویان لەسەر نراوە. هەر ئەم لایەنەی ناسنامەی کەسایەتی کوردە کە ئەمڕۆ شایەنی بیرکردنەوەیەکی وردە، بەتایبەتی لە چوارچێوەی واقیعە سیاسییە مۆدێرنەکاندا.تاچیتر خۆشباوەڕو کاڵفام وبەبەزەیی نەبن .
یەکێک لە تێبینییە سەرەکییەکان ئەوەیە کە کورد کاتێک فشار دەخرێتە سەر یان لە سنووری بەزەیی یان حوکمدانی ئەخلاقیدا ڕزگاری دەبێت، توانای بڕیاردانی یەکلاکەرەوە و حیسابکراوتری هەیە..!
وابەستەبوونی کورد بە بەزەیی زۆرجار بووەتە هۆی دەستبەردای دوژمنی دەرەکی ودووبەرەکی ناوخۆیی، کە دوژمنانی دەرەکی بۆ قازانجی خۆیان دەستکاری سۆزییان کردووە. لاوازی کورد لەم بوارەدا لە مێژوودا کراوە بە ئامرازێک بۆ یاریکردن و کۆنترۆڵکردن، کە زلهێزەکانی دەرەوە هەمیشە ناتەباییان لە نێوان کوتلە کوردییەکان چاندووە، بە سود وەرگرتن لە ململانێ و دووبەرەکییە ناوخۆییەکان.
نموونەیەکی زەق و دیار لەم دەستکارییە لە ناو خودی کۆمەڵگەی کوردییەوە دێت، بەتایبەتی ڕۆڵی بنەماڵەی بارزانی. میراتی مەلا مستەفا بارزانی، و سەرکردایەتی ئێستای سەردەمی مەسرور بارزانی، پرسیاری زۆر دەوروژێنێت کە چۆن یەکڕیزیی کورد بەهۆی ململانێی دەسەڵات و کاریگەرییە دەرەکییەکانەوە پارچە پارچە بووە. لە ڕووی مێژووییەوە تاکتیکی بنەماڵەی بارزانی، لەوانەش هێرشەکانیان بۆ سەر عەشیرەتە کوردییەکانی دیکەی وەک هەرکی و سورچی و زێباری شیروانی.. تۆوی دوژمنایەتییان چاندووە کە تا ئێستاش هەر بەردەوامە. کاریگەری ئەوان لە هەر پێنج پارچەی کوردستاندا درێژ دەبێتەوە و دوژمنایەتییەکی لەمێژینەی دروستکردووە کە دۆزی گشتیی کوردیان لاواز کردووە.
گەڕانەوەی مەلا مستەفا لە ساڵی ١٩٥٩ کە لەلایەن سەرکردە کوردەکانی وەک ئیبراهیم ئەحمەد و حیلمی عەلی شەریفەوە هێنرایەوە، خاڵێکی گرینگ بوو لە سیاسەتی کورددا. لەو کاتەوە پارتی دیموکراتی کورد کە دوای کۆنگرەی ماوەت بەبێ ئامادەبوونی 12 ئەندامی م س مەلا مستەفابارزانی خۆی کرد بەسەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردو زاڵ بوو، لەوساتەوە ڕۆڵی ناوەندی لە داڕشتنی پێشهاتە سیاسییەکانی کورددا هەبووە. ئەمڕۆ مەسروربارزانی بێگوێدانە هیچ بنەمایەکی یاسایی یان دیموکراتی درێژە بەم میراتە دەدات، بەڕواڵەت جێگری سەرۆکی پارتێکی دیموکراتیە بەڵام هەرگیز ئامادە نییە دەستبەرداری دەسەڵات بێت، سەرەڕای هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان لە مانگی ئۆکتۆبەری ٢٠٢٤. دوودڵی لە ڕادەستکردنی دەسەڵات ئەوە دەردەخات کە ئاگاداری لێکەوتە ئەگەرییەکانە- ئەگەر دەست لەکاربکێشێتەوە، ڕەنگە کارە خراپەکانی چەندساڵی ڕابوردوی ئیدارەکەی ئاشکرا بێت.. ودەتوانێت لێکۆڵینەوەی یاسایی بەدوای خۆیدا بهێنێت..!
لەم ساتەوەختە سیاسییە ناسکەدا کە هەڵبژاردنەکان بە خێرایی نزیک دەبنەوە، وا دیارە مەسرور بارزانی بڕیاریداوە بە هەر نرخێک بێت دەستی بەسەر دەسەڵاتدا بپارێزێت. ترسی زۆر هەیە لەوەی هەوڵی ساختەکردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەکان بدات، بەرتیل بە بەرپرسان بدات، یان دەستکاری پرۆسەکە بکات بۆ دەستەبەرکردنی پۆستەکەی. ئەگەر ئەم تاکتیکانە شکستیان هێنا، نیگەرانی ئەوە هەیە کە بتوانێت پڕۆژەکە بەگشتی بشێوێنێ وئارامی ناوچەکە تێکبدات و ئەگەری هەیە نائارامی مەدەنی لێبکەوێتەوە، وەک ئەوەی لە ئابی ساڵی ١٩٩٦دا ڕوویدا سوپای ترکی لەدهۆکەوە بهێنێت بۆهەولێر بۆ تێکدانی یەکڕیزی کورد،ئەوسا دەستکراوەترن دەبن بۆ وەشانی گورزی کوشندە لەسلێمانی وئیدارەی ڕاپەڕین لەپشتی قەندیل کەئەمە خەوی لەمێژینەی ئەردۆگانە ،وە زیاترشێواندن وسەپاندنی جەمسەرگیری نوێ لەناوچەکە .
میراتی بنەماڵەی بارزانی ئاڵۆزە و هەڵبژاردنەکانی داهاتووش کاتێکی گرینگ بۆ گەلی کوردستان دەخەنە ڕوو. ئەگەر سەرکردایەتی کورد بەردەوام بێت لە زاڵبوونی هەمان پێکهاتەکانی دەسەڵاتدارانی خێڵەکی، ڕەنگە سووڕی دابەشبوونی نێوخۆیی و ئیستغلالکردنی دەرەکی بەردەوام بێت. کاتی ئەوە هاتووە کە گەلی کورد دان بەو دەستکارییەی کە بەرگەی گرتووە- چ لە دوژمنانی دەرەکی و چ لە ناو ڕیزەکانی خۆیەوە بناسێت. تەنیا بە لەرزۆکی ئەم بازنەی ئیستغلال و گەندەڵییە کە نەتەوەی کورد دەتوانێت هیوای دروستکردنی داهاتوویەکی یەکگرتووتر و خۆشگوزەرانتر بخوازێت.
کورد بۆ هەنگاونان بەرەو پێشەوە، دەبێ لە خنکاندنی سیاسەتی بنەماڵەیی ڕزگاری بێت و سەرکردایەتییەک بچێنێت کە بەرژەوەندیی گەل لە پێشینەی خۆیدا بێت نەک دەسەڵاتی شەخسی وبنەماڵەی خێڵەکی !.
پێویستە نەوەیەکی نوێی بێلایەن وسەربەخۆ لەسەرکردەی کورد سەرهەڵبدات، کە بە ململانێی ڕابردوو پیس نەبوون، بۆ ئەوەی پردێک لە نێوان ناوچە کوردستانییە دابەشبووەکان بەسەر عەشیرەتەکانی ئەمڕۆدا دروست بکەن. تەنیا بە یەکڕیزی و ڕێبازێکی بێلایەنانە لە حوکمڕانیدا، گەلی کورد دەتوانێت بەرەنگاری ئەو یارییە گڵاوانەی ببێتەوە کە چەندین نەوە لە دژی دەکرێت.
بارودۆخی ئەمڕۆی کوردستان، کە گرژییەکانی بەردەم هەڵبژاردنەکان زیادی کردووە، پێویستە ببێتە بانگەوازی بەئاگابوونەوە بۆ هەموو کورد. هەرێم لە گۆڕەپانێکدا وەستاوە، کە ئەنجامەکانی ئەو هەڵبژاردنەی مانگی داهاتوودا دەکرێن دەتوانن ئایندەی چارەنووسی کورد دیاری بکەن. ئایا گەلی کورد بەردەوام دەبێت لە قوربانی دەستکاریکردن، یان دواجار بە حیکمەت و دووربینییەوە دەست بەسەر چارەنووسی خۆیدا دەگرێت؟ وەڵامەکە لە دەستی دەنگدەرانی کورددایە و ئامادەیی ئەوان بۆ هەڵکشان لە سەرووی دووبەرەکی و فشارە دەرەکییەکانەوە بۆ دەستەبەرکردنی ئایندەیەکی باشتر بۆ هەمووان.
