بەرزان حەمەسوور
ئەگەر بێلایەنانە وەسفی دۆخی باشوری کوردستان بکەیت کە لایەنە سیاسییەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانی کوردستان لە هەرێمی کوردستان تێوەگلاون. پێدەچێت ئەم پارتانە سەرەڕای هەبوونی سەرچاوەیەکی بەرچاو و دانیشتووانێکی پشتیوان، کەمبوونەوەییەکی بەرچاوی پشتگیری جەماوەریییان بەخۆیەوە بینیوە و لەگەڵ بەغداد وڵاتانی دراوسێی وەک تورکیا و ئێران بەرەوڕووی ئاستەنگ بوونەتەوەوە.
دەکرێت هۆکاری جۆراوجۆر هەبێت بۆ ئەم دابەزینەی جەماوەریی و ئاڵۆزبوونی پەیوەندییەکان لەگەڵ گەلانی دراوسێ. گەندەڵی سیاسی، دابەشبوونی ناوخۆیی لەناو حزبەکان، چارەسەرنەکردنی ئەو پرسە سەرەکیانەی کە کاریگەرییان لەسەربژێوی دانیشتوان هەیە، یان زەقبونەوەی فشارە دەرەکییەکانی وڵاتانی دراوسێ، هەموویان دەتوانن بەشداربن لەم دۆخەدا ناهەموارەی هاوڵاتی کوردی باشوور .
بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم تەحەددایانە، ڕەنگە لایەنەکان کەلە 1991 لەسەر کورسی دەسەڵات رەگیان داکوتاوە پێویستیان بەعەقلیەتێکی فیموکراتی هەیە بۆ دەستاودەسکردنی دەسەڵات لەبەینی پارتەکان نەک لەباوکەوە بۆکوڕوکوڕەزا !
پاش ئەم گشت گلان ودۆڕاندنە سیاسیانەو تەکینەوەی جەماوەریان لەشارە زەردوسەوزی ڕەنگە گەرمەکانی ژێردەسەڵاتی خۆیان ئەم دووپارتە پێویستیان بە تێرامان وهەڵوێستەی جدی و سەرنجدانە لەسەر بنیاتنانەوەی متمانە لەگەڵ گەلی کورد لەباشوور و چارەسەرکردنی کێشە ناوخۆییەکان وەک پێداویستیە سەرەکیەکانی ژیان وگوزەران وخزمەتگوزاری وبیمەی تەندروستی وهەلی کارو بازارێکی ئاوەدان دوور لە دەستێوەردانی پارتەکانی دەسەڵات، ژیرانە کاربکەن بۆ دۆزینەوەی ڕێگاکانی باشترکردنی پەیوەندییەکان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ لە ڕێگەی دیپلۆماسی و بەشداریکردنی کەسانی پسپۆری دەوڵەت وە کارکردن شەفافانە نەک سەردانی ژێربەژێری وەفدی پارتەکان ،کە بەڕاستی ئەم شێوازە تەنها خزمەتی بە پارتێکی کوردی کردووە بۆ لێدانی پارتێکی کەی کوردی !
دۆخێکی ئاڵۆزە کە پێدەچێت پێویستی بە یەک دەنگی وکۆی تواناکان هەبێت نە ک تەنها پارتێک.. گەشتێکی وردی بەمێژووی تاڵی عەقڵی سیاسی نەتەوەیی هەیە تا بڕیاردان لەبەرژەوەندی ستراتیژی نەتەوەیی بێت.
بە دڵناییەوە! بۆ قووڵبوونەوە لە دۆخەکەدا:
تەحەددای ناوخۆیی: هەردوو پارتی و یەکێتی ڕووبەڕووی دووبەرەکی ناوخۆیی و ململانێی دەسەڵات بوونەتەوە، کە دەتوانێت توانای حوکمڕانی کارایان لاواز بکات و متمانەی گشتی کەم بکاتەوە. چارەسەرکردنی ئەم درزانەی ناوخۆیی، پێشخستنی یەکێتی لەناو حزبەکاندا و دەستەبەرکردنی حوکمڕانی شەفاف و لێپرسینەوە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ وەرگرتنەوەی متمانەی گشتی.
پرسە ئابوورییەکان: سەرەڕای هەبوونی زەوی و سەرچاوەی بەپیت، ڕەنگە گەشەسەندنی ئابووری بە تەواوی توانای خۆی نەگەیشتبێت بەهۆی هۆکارە جیاوازەکانی وەک نەبوونی ژێرخانی ئابووری، بەڕێوەبردنی ناکارامەی سەرچاوەکان، یان پشتبەستنی ئابووری بە وڵاتانی دراوسێ. وەبەرهێنان لە ژێرخانی ئابووری و کشتوکاڵ و کەرتە سەرەکییەکانی دیکەدا دەتوانێت گەشەی ئابووری هان بدات و ئاستی ژیانی دانیشتووان باشتر بکات.
چاکسازی سیاسی: جێبەجێکردنی چاکسازی سیاسی بۆ بەرزکردنەوەی دیموکراسی و پتەوکردنی دامەزراوەکان و پێشخستنی حوکمڕانی باش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە چارەسەرکردنی نیگەرانییەکان سەبارەت بە گەندەڵی و دڵنیابوون لەوەی کە بەرژەوەندییەکانی گەلی کوردستان بە شێوەیەکی دروست نوێنەرایەتی دەکرێت.
پەیوەندییەکانی دەرەوە: باشترکردنی پەیوەندییەکان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی وەک تورکیا و ئێران بۆ سەقامگیری و گەشەسەندنی ئابووری زۆر گرنگە. هەوڵە دیپلۆماسییەکان، ڕێوشوێنی دروستکردنی متمانە و دۆزینەوەی زەمینەی هاوبەش لەسەر پرسەکانی بەرژەوەندی هاوبەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی گرژییەکان و پەرەپێدانی هاوکاری.
بەشداریکردنی ڕەوەند: ڕەوەندی کوردی کە لە زۆر وڵاتدا بەرچاوە، دەتوانرێت وەک سەرچاوەیەک بۆ داکۆکیکردن و وەبەرهێنان و بنیاتنانی پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ بەرژەوەندییەکانی کورد بەکاربهێنرێت. پەیوەندیکردن لەگەڵ کۆمەڵگای ڕەوەند و دەست لێدان لە شارەزایی و سەرچاوەکانیان دەتوانێت پێگەی پارتی و یەکێتی لەسەر شانۆی جیهانی بەهێز بکات.
بە گشتی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم تەحەددایە فرەلایەنانە پێویستی بە ڕوانگەیەکی هەمەلایەنە و ستراتیژی هەیە، کە تیشک بخرێتە سەر هەردوو چاکسازی ناوخۆیی و پەیوەندییە دەرەکییەکان بۆ دەستەبەرکردنی ئایندەیەکی گەشاوەتر بۆ گەلی کورد و پارتە سیاسییەکانی.
