موعتەسەم نەجمەدین
حاڵوباری ئەورۆی کوردستان بە شێوەیەک تێکشڵقاوە، لە بری شانازیکردن بوەتە مایەی بەزەی و گاڵتەپێکردن. رۆژانە مەتەڵی ژیان و چیرۆکەکانی خۆبەرێوەبردنمان دەکرێنە نوکتە و باسوخواسێکی گەپئامێز. کۆیلایەتی و خۆبەکەمزانین و لاوازی کەسێتی تا ئاستی شەرمهێنەر خەفەتهێنەرە. داچۆرین تا دامێنی داروخان و بەتاڵبوونەوە لە بەها و مۆراڵی کۆمەڵایەتی وسیاسی لە تەواوی بوارەکانی ژیاندا ئەو باوەرەی هێناوتە ناو باسو خواسەکانەوە، کە رەنگە لە بنەچەدا ئێمە میللەتێکی کەم ئاوەز و نزم هۆش بین. هەندێک بۆچون و دنیابینی لە ناو هزری خەڵکانی ئێمەدا چەکەرەی کردوە، بە راستی بە وردبوونەوە لێیدا شەرمهێنەرە. شەرم نەکردن لە بوون بە کۆیلە، شەرم نەکردن لە خۆبەکەمزانین، شانازیکردن بە لێهاتووی لە داهێنانی درۆ و فێڵ وخۆهەڵواسین و ئینتهازیەتدا.. تاد، کراسێکە تەنیا بە بەری ئەم میللەتە دەکات. شا روناکبیری وامان هەیە هەموو کار و کردەوەیەکی بووەتە نەقشاندنی چەتەیی چەتەکان و نادادی و زوڵمی چەوسێنەرەکان، کە دێتە گۆیش شای راستگۆی و پارێزەری راستی و بەرگریکارێکی سەرسەخت و لە خۆبردەی پێخواسانە. سروشتی کۆمەڵگای کوردی لە ئەورۆدا ئەوەندە خزاوە بەلای کۆیلایەتی و دارمانی ئاکاری و بەتاڵبوونەوە لە بەها و پیرۆزیەکاندا، خەریکە لە مرۆڤبوون بەتاڵ دەبێتەوە.
لە کتێبی کۆیلایەتی ئارەزوومندانەدا بیرمەندی فەرەنسی(ئاتیان دو لابویسی) دەڵیت؛ ئەو میللەتانەی بۆ ماوەیەکی دوور و درێژ لە ژێر چەپۆکی زوڵم و چەوسانەوەو زەلیلیدا دەمێننەوە، دەرئەنجام نەوەگەلێک لێیاندا دەبزوێت، پێویستیان بە ئازادی نابێت. زۆر بە ئاسانی لە گەڵ زوڵم و چەوسانەوەدا خۆیان دەگونجێنن.
سەرنج راگرین، ئەم میللەتەی ئێمە سەبری ئەیوبی هەیە، لە ژێر توندترین زەبر و زۆر و زوڵمیشدا ئامادە نیە مل بۆ یاخیبوون و رەتکردنەوەی واقعی سەپێنراو لە چەوسانەوە، رەتکاتەوە. هەژارکردن و بڕینی موچە و بژێوی و تاڵانکاری و سفرکردنەوەی خزمەتگوزاری و..تاد، هیچ شتیک نیە بیجوڵێنێت.
ئەم واقعەیە هاوڵاتی گوێرایەڵ دەخوڵقێنێت. لە بنەوانەیشدا ئەمە خواستی هەموو دەسەڵاتێکی دیکتاتۆر و زاڵمە بە دەسەڵاتی کوردیشەوە. هاوڵاتی گوێرایەڵ زۆر بە ئاسانی دەبێتە کۆیلەی ژیانێکی کولەمەرگی. لە پێناو مانەوەی جەستەی و گیانی خۆیدا ئامادەیە دەستبەرداری هەموو حورمەت و سروشتی مرۆڤدۆستی و ژیانێکی شەرەفمەندانە بێت، هەمو زوڵم و نادادیەک قبوڵ دەکات. ئەم مرۆڤگەلە لە باشترین و بەرزترین ئاستی هەڵوێستدا دەبێتە خۆراکی جوڵانەوەی توێژێکی پۆپۆلستی، کە لە جەوهەردا ئەمانەش نەک هیچ مەترسیەک بۆ دەسەڵات دروست ناکەن، بگرە زۆر بەباشی لە کۆتیدا ئەوەی دەیکەن بە ناوی ئۆپۆسزیۆنیشەوە هەر دەچێتەوە ناو بەرژەوەندی دەسەڵات و ئاوی ئاشی ئەوان دەگێرێت.
لە بازنە فەرەوانەکەیدا گۆرەپانی ململانێی سیاسی و واقعی کۆمەڵایەتی کوردی گڕەو لەسەر جەهل و کاڵفامی میللەت دەکەن. لەم پرۆسەیەدا دەسەڵاتێکی کیبتوکرات و ئۆپۆزسیۆنێکی پۆپۆلیستی نەخۆش پێکەوە بەرنامەی تێوەرچاندنی فێڵ و بەلارێدابردنی کۆمەڵگای کوردی ئەنجام دەدەن. لەم بەرنامە و فەزایەدا کارکردن لە سەر بێ ئیرادەکردنی کۆمەڵگا و خەڵافاندنی تاکی ئاسای، لەو دەمەدا سەرکەوتوو دەبێت، کە خودی ئەو میللەتە بۆخۆی ئامادەی بەکۆیلەبوون و قبوڵکردنی زوڵم و چەسانەوەی تیادا بێت. میللەتێک ئامادەی ئەوەی تیادا بێت، نەک بۆ تەنیا جارێک، بەڵکو بۆ چەندین جار خۆی بکاتەوە کێڵگەی تەجروبە نەزۆک و فێڵاویەکانی دروشم و بانگەشەی تەرزە سیاسیەکی زەبۆک، چۆن ئومێد لە وشیاربوونەوەی دەکرێت. تاکێکی ئەقڵ خزاو، هۆش دزراو، ئاکار شێوێندراو، هزر بەتاڵکراو، ئومێد لە سەر تەرزە سیاسیەک و شۆرشگێریکی خزاو بۆ ناو شەهوەتی خۆشەمەنیەکانی ژیان، کە خۆی بە سەر کەلەشی هاورێکانیدا گەیشتبێتە پۆپی دەسەڵات، بونیاد بناتەوە، ئایندە و ئاکامی جگە لە نەهامەتی و چەوسانەوە هیچیتر نادورێتەوە. تەرزە سیاسیەکی زەبۆک، هەرکات بخوازێت خۆی وەک مەعبودی جەماوەر و خادمی میللەت نمایش دەکات، هەرکە دەستیشی گەیشتە هێشویەکە زۆر بە خێرایی رووی خۆی وەردەگێرێت و دەبێتەوە بە کەڵەگا و خوێنمژ و تاڵانچی ماڵ و موڵکی گشتی. ئەوەی ماییەی سەرنجە ئەم سیناریۆیە لە مێژووی سیاسی ئێمەدا دیان جار دووبارە بوەتەوە، عەیامێکە ئەم میللەتەی ئێمە قوربانی بێهۆشی و کاڵفامی و سروشت کۆیلایەتی خۆیەتی.
بە راستی شورەیە تا کەی ئێمە لەوە تێناگەین، کە ڕەش بە قسە سپی نابێتەوە، ماف بە دروشم ناسێنرێت، هەقیقەت بە درۆ ناسەلمێنرێت. ئەوەی لە ئەورۆدا بوەتە بەرنامە و ستراتیج لای دەسەڵاتی کوردی خوڵقاندنی ئەنارشیزم و فەزای تاریکیە، چونکە بە راستی دز لە تاریکیدا دەتوانێت دزی خۆی بکات.
بەپەنایی و هەوراز و نشێوی مێژووی خەبات و تێکۆشان و قوربانیدانی ئەم میللەتەدا گوزەر بکە، بزانە لە کوێیدا تروسکایەک لە هۆشی ئاگایی دەدۆزیتەوە. بە راستی حەیفە شەوق و رەوق و مەشخەڵی خەبات و قوربانیدانی ئەم میللەتە ئاوا هەراج بکرێت، وا هاسان بخرێتە بازاری دەهرێکی بێ بەزەی و حاڵوباڕێکی ڵێوانلێو لە بێ مۆراڵێ و بدرێتە دەست کەسانێکی چاچنۆک و توێژێک لە کەسانی تەرزە سیاسی نەخۆش و زەبۆک. ئەم میللەتەیش تەنیا وەڵامی زەردەخەنەیەکی گەمژانە بێت. بۆچی لە دەهری سیاسی ئێمەدا بە درێژایی مێژوو هیچ میرخاسێکی ئاقڵ نەخوڵقاوە؟.
میللەتی پاشکەوتوو و نەزان و ترسنۆک دەرئەنجام هەر دەبێت، ببێتە خۆراکی تەرزە سیاسی زەبۆک و پۆپۆلیست. لە مێژە قەدیمی ووتویانە؛ میراتی کەر بۆ کەمتیارە. بەردەوام بوون بەم بارو ئەقڵەوە تەنیا ئەوە دەدورینەوە، کە (ئەشرەف عەشماوی) لە رۆمانی سەردەمی کەمتیارەکاندا بۆمان وێنا دەکات. دەرئەنجام ئێمەیش دەبینە خۆراکی کەمتیارەکان.
لە مەیش کارەساتتر ئەوەیە، کە توڵژێک هەڵتۆقیون خۆیان وەک خەمخۆر و دەمراست و وەکیلی ئەم میللەتە نمایش دەکەن، توێژێک بەناو روناکبیر و سیاسەتمەدار، کە زەمەنی ریسوای و نەهامەتی خوڵقادونی، باس لە ناپیرۆزی خەباتی رزگاری نەتەوەی و نیشتمانی دەکەن. لە ژێر چەتری خستنەرووی واقعی دەسەڵاتێکی گەندەڵ و نارەشیددا بانگەشە بۆ گەرانەوەی ژیانی ژێردەستەی دەکەن. کار لە سەر بەلارێدابردنی هۆشی خەڵک دەکەن. هەندێک لەو تەرزە سیاسی و بە ناو روناکبیرانە، تەرزە پێشنیار و شرۆڤەی وایان ڵێدەزێت، مەگەر تەنیا لە وشتر زابێت. شرۆڤەکردن بەو ئاراستەیەی، کە ژیان لە سایەی دەسەڵاتێکی تایەفەگەری رەجعی شۆفینیدا باشترە لە سێبەری دەسەڵەتێکی کوردی، لە جەوهەردا نەک هەر خزمەت بە داگیکەران دەکات، بگرە زۆر بە باشیش دەچێتە سەبەتەی بەرژەوەندیەکانی دەسەڵاتی کوردی گەندەڵخوازیشەوە. ناراستەوخۆ بانگەشەکردن بۆ دەستبەردار بوون لە مافە نەتەوەی و نیشتمانیەکانمان بە مافی چارەی خۆنوسینیشەوە، بەبیانوی ئەوەی دونیا گۆراوە و چیتر پێوێست ناکات مرۆڤ بکەوێتە دوای خواستە نەتەوەیەکانی چ جۆرە بیرکردنەوەیەکە. ئەرێ بۆچی نەیاران و داگیرکەرانی کوردستان لە هەرچوار پارچەکەی، ئەم بۆچونەیان لا ناخوڵقێت. دەک رۆڵە ناڵبەندتان کوێر بێت بۆ خۆتان و پێشنیار و شرۆڤەتان.
لە ئەورۆدا خەریکە ئەوە دەبێت بە دیاردە و خەڵکانێکی زۆر وەک دوای دەجاڵ کەوتبێتن، کەوتونەتە داوی جۆرە مرۆڤێکی ئەقڵ کرمن و شەهوەتبازی دەسەڵات و پارەوە، کەوتونەتە وتنەوەی ئەو بالۆرە نەشازانەوە، کە سەر بە هیچ راستیەکەوە نانێت، تەنیا ئەوە نەبێت، کە ئەو خەڵقە نیوە نوستوە بۆ بەرژەوەندی خۆیان بەکار بێنن. لە کوێی دونیادا بووە، لە ناو چ مللەتێکدا روویداوە، مافی نەتەوەی و نێشتمانی بخرێتە سەوداو مامەڵەوە. وتنەوەی قسەی شاعیرێکی عەرەبی(ماغوت)، کە دەڵێت؛ گەمژەیە بەرگری لە نیشتمانێک بکەم، خانویەکم تیایدا نیە، بکرێتە دروشم و سەرباسی هەموو ریکلامێکی سیاسی پۆپۆلیستەکان، چ کارەساتێکە بەرۆکی ئەم میللەتەی گرتوەتەوە.
پرسیارە گرنگ و هەستیارەکە لێرەدا ئەوەیە، ئایە نیشتمان تەنیا خانوە؟، ئایە نیشتمان تاوانبارە لە رسکانی دەسەڵاتێکی کوردی دز و تاڵانچی و زۆردار و مرۆڤکوژ، ئایە نیشتمان ئەم دەسەڵاتە کیبتوکراتەی دروست کردووە. لە کوێدا و چۆن ئەم نێشتمانە خیانەتی کردوە و ڕێگای بۆ دزی و راوروتی چەند تەرزە سیاسیەک خۆشکردوە، کە تاڵانکاری و راوروتی ئەم کۆمەڵگایە بکەن؟. کێن ئەوانەی رۆژانە ئەم نیشتمانە هەراج دەکەن؟ کێن ئەوانەی ئەم کۆمەڵگایە لە بەها و ئاکار و جوانیەکانی دادەماڵن؟ ناراستەوخۆ بانگەشە بۆ نکۆڵیکردن لە بوونی دەکەن؟، ئەرێ براینە ئەگەر ئەم راستیە بخەینە تەرازوی بەراوردکاریەوە، ئەمانە زۆرتر مەترسیدارن یان دەسەڵاتی کوردی تاڵانچی؟. لەم حاڵوبارەدا مەترسی هەرە گەورە ئەوەیە، کە ئاخاوتن و هزر و دنیابینی کوردی نەتوانێت تێخوێندنەوەیەکی تەندروست بۆ بارودۆخی ئەورۆی کوردستان و جیهان بکات، ئەگەر نەتوانین، ئاخاوتنمان تێهەڵکێش لە گەڵ ئەقڵدا جووت بەرێخەین بەرەو لێکدانەوەیەکی دروستو راستگۆیانە و هەقیقەتخواز، ئەوە گریمانە هەڵناگرێت، دەرئەنجام خاوەن ئەقڵ و ئاخاوتن و هزر بۆخۆمان دەبینەوە بە گرفت و سەبەبکاری خوڵقاندنی ئەو پاشاگەردانیەی داگیکەران دەیخوازن و دەیانەوێت.
سەرنج راگرە ئەی خووێنەر لە ئەورۆدا چۆن توێژێک هەڵتۆقیون و خۆیان سەپاندووە بەسەر ئەم کۆمەڵگایە و خۆیان کردوەتە دەم راستی ئەم میللەتە. لە راستیدا بۆ هەر میللەتێک پایەیەک هەیە لە سولەمی وشیاری و ئاگایی، هەر میللەتێک ژێر ئەو ئاستە بکەوێت، نە رێزی دەمێنێت و نە ئایندەی، نە بوونیشی بۆ مرۆڤایەتی دەبێتە پێویستی.
سەرچاوە : سپی میدیا
