نەزهەت حالی
پرسی ناوچە جێناکۆکەکان لە دەستوری تازەی عێڕاقدا کە ناوەکەی دەقنووس کراوە ، بە ڕەزامەندی هەر دوو دوو لایەنی عەربی و کوردی لەچوارچێوەی ماددەی ١٤٠دا جێگای بۆ کراوەتەوە .
ئەم پرسە هەستیارو ئاڵۆزە مکانیزمی چارەسەر کردنیشی بۆ دانرابوو، کەچی وا بۆ بیست ساڵ دەڕوات و چەند کابینەی یەک لەدوایەک پێکهاتن ،هێشتا هەنگاوێکی جدی بۆ جێبەجێ کردنی ئەو ماددە دەستوریە نەهاوێژراوە ، بگرە تەنانەت هەر دوو لا لە سەر ناو هێنانی ئەو ناوچانەش ڕێک نین.
لایەنی عەرەبی ئەم ناوچانە بە عێڕاق و وردتر بڵێین بە خاکی عەرەبی دادەنێت ، و ئێمەی کوردیش بە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان ناوی دەبەین.
وەکو دیارە لە ئێستادا سیاسەتێکی دوو سەرە لە بەغدا بەرامبەر کورد پیادەدەکرێت کە پێ دەچێت هەر دوو لایەنی شیعە و سوننە لەسەری ناکۆک نەبن. لە لایەک دەیانەوێت هەرێمی کوردستان بە جۆرێک لاواز بکرێت کە جارێ تەنیا بە ناو وەکو هەرێمێکی فیدڕالی بمینێتەوە و دەسەڵات و تواناکانی زۆر سنوردار بکرێت .
لە لایەکی تردا دەیانەوێت بە سەپاندنی زیاتری هەژموونی پێکهاتەی عەرەبی لە ناوچە جێناکۆکەکان، بوون و ڕۆڵی کورد و نەتەوەکانی تر لەو شوێنانە زۆر لاواز بکەن،کە لە ئەنجامدا ڕێگا بۆ تەعریب خۆش دەکات بەڵام پێکەوە ژیانی ئاشتیانەش دەخاتە مەترسییەوە .
لێکترازانی بێ ئەندازەی لایەنی کوردی ، لاوازی دامەزراوە نیشتمانیەکان، نەبونی متمانەی پێویست لە نێوان لایەن سیاسییەکان، گوێ نەگرتن و ڕێگە گرتن لە کەسانی شارەزا و دڵسۆز، لاوازی ئەزموونی سیاسی و ئیداری و هونەری دان و ستاندان، لەو فاکتەرانەن کە هۆکارن بۆ لاوازیمان لەئێستادا .ئەم لاوازی و پەرتەوازییە وای کردووە کە نەک تەنیا نەتوانین مافە دەستورییەکانیاشمان بپارێزین بەڵکو ڕێگای بۆ ئەوە خۆش کردووە کە خوێنی ڕۆلەکانی کورد لە کەرکوک بەدەستی هێزی نابەرپرس و خەڵکی هاوردە بڕێژرێت،گوندە کوردنشینە ڕەسەنەکانی ئەم ناوچانە ناوە ناوە بەشێوازی جۆراوجۆر هێرش و گوشاریان بکرێتە سەر بۆ ئەوەی زەوی و گوندەکانیان چۆل بکەن .
بارودۆخی سەختی دارایی هەرێمیش لە دوای ڕاگرتنی هەناردە کردنی نەوت ، نە ناردنی تەواوی شایستە داراییەکان ، دوا کەوتنی موچە، کێشەی ئاو و کارەبا و گرانی،…ژیانی بۆ بەشێکی زۆری هاووڵاتییە موچە خۆرەکان و کاسبکاران سەختتر کردووە.
گوشار و هەڕەشەکان بۆ سەر هەرێم کەم نین و پێ دەچێت زیاتریش ببن، تا ئەو ئاستەی بارودۆخی ئەمنی و سەقامگیری هەرێمیش تێک بدات ، پرسیار ئەوەیە ئایا ئەوانەی لە ئێستادا سەرکردایەتی سیاسی کوردستانیان لە دەستە، وەکوخۆی هەست بە مەترسییەکان دەکەن ؟ ئایا بە درووستی ئەوە دەبینن کە وردە وردە ئەوەی بە خوێن بە دەستمان هێناوە ، بە ناتەبایی و کرداری ناسیاسیانە و نە بوونی سیاسەت و ستراتیژیەتی یەکگرتووی نیشتمانی و کاری دامەزراوەیی زۆر بە ئاسانی لە دەستی دەدەین؟
لاواز بوونی متمانەی هاونیشتیمانیان بە حکومەت و سەرکردایەتی سیاسی و کۆی پڕۆسەی سیاسی ، تەنانەت تا ئەو ئاستەش کە هەندێ کەس نەک لەبەر خراپی خۆیان بەڵکو لەبەر بێ متمانەیی و بێزاریان خوازیاری نەمانی هەرێمیش بن ، ئاڵنگاریەکی ڕاستەقینەیە بۆ ئاسایشی نیشتیمانیمان .
حکومەتەکان کاتین و کابینەکان بە ئاسانی بە دەنگی خەڵک دەگۆڕدڕین ، نەمانی متمانە بە حکومەتەکان بابەتێکی ئاساییە و لە زۆر ووڵات لەبەر زۆر هۆکار ڕوو دەدات، بەڵام مەترسی نەمانی متمانە بە کۆی پڕۆسەی سیاسی و دۆزی نەتەوەکەمان ئاماژەیەکی مەترسیدارە . ڕوونە کە سیستمی سیاسی و بەڕێوە بردنمان لە ئەزمەیەکی قوڵ دایە.
هەرچەند درەنگ کەوتووە ، بەڵام کاتی ئەوەمان ماوە بە پێداچوونەوەی جدی ، ڕێگای چارە بۆ ئەم بارودۆخە هەستیارو ئاڵۆزە بدۆزینەوە. ڕێگە بە کەسە بە تواناکان بدرێت بە کۆ دەنگی و کاری پێکەوەیی ، هەرێم لەم قۆناغە دەرباز بکەن. بە پێچەوانەوە دەرئەنجامەکان خراپ دەبن .
ئەگەر بە هیوای گۆڕانکاری گەورە لە ناوچەکە بین،هەر بۆیە باکمان بەوەی کە دەگوزرێت نەبێت ، دەبێت ئەوەمان لە بەر چاو بێت لە ئەگەری ڕوودانی ئەو گۆڕانکاریەش، مەرج نیە گۆڕانکاری لە بەرژەوەندی کورد بێت، بەم دۆخەی ئێستای هەرێمیش هیچ سودێکی بۆ ئێمە نابێت.
مەترسی و ئاڵۆزی دۆخی سیاسی هەرێم و ناوچەکە بۆ سەر حزب و لایەنێکی سیاسی دیاریکراو نییە ،وەکو چۆن چەند کەس و لایەنێکیش بەتەنها دەرەقەتی ڕووبەڕوو بوونەوە و دەرباز کردنی هەرێمیان لەو دۆخە نییە ، ئەوەی کە هەیە مەترسییە بۆسەر کۆی هەرێم ، بۆ دەربازبوون هەوڵ وپشتیوانی گشت لایەکی پێویستە .
هەروەها پێم وایە ئەمە دوایین دەرفەتە بۆ سەرکردایەتی سیاسی ئێستای هەرێم و سەرۆکی حزبەکان بۆ ئەوەی بەڕاستی بیسەلمێنن کە سیاسەتیان بۆ بەرژەوەندی گەلە و دەتوانن لە بەرانبەر یەکتری بۆ بەرژەوەندی گشتی واز لە زۆر بابەتی کەسی بهێنن، دڵنیام گەلی کوردستان پاڵپشتی هەر هەنگاوێکی باش بۆ ئاشتی ناوخۆی و بۆ بەرگری کردن لە مافەکانی دەکات ،بەو مەرجەی سەرکەوتن بۆ هەموان و بۆ بەرژەوەندی گشتی بێت.
دەبێت وەکو هەمیشە بە هەموو شێویەکیش وەکو کورد خۆمان لە قسە و دروشم و کردەوەی توندڕەوانە دژی نەتەوەکانی دیکە بپارێزین ، گەر سیاسییەکان لێ بگەڕێن پێکهاتە جیاوازەکان زۆر بە ئاسانی و بە ئاشتی دەتوانن پێکەوە بژین، ئەو زوڵمەی لە کورد کراوە سیاسییەکان و حوکمڕانانی بە غدا لێی بەرپرسن نەک خەلک، قەدەری ئێمە لەو ناوچەیە پێکەوە بوونە، باشتر وایە یەکتر قبوڵ بکەین و بە ئاشتی و بە باشی پێکەوە بژین.
بە پێکەوە بونمان دەتوانین ئەو ڕۆژە سەختانە دەرباز بکەین و ژیانێکی شایستە بۆ گەلەکەمان و ئاسایش و سەقامگیری زیاتریش بۆ هەرێمی کوردستان و ناوچەکە دابین بکەین
سەرچاوە : خەندان
