وەکو هۆگرێکی بەردەوامی کار و بەرهەمەکانی نووسەری ناسراوی میسری و جیهان « نەجیب مەحفوز»، هەمیشە بە دوای کاروبەرهەمەکانیدا دەگەڕێم، یەکێکیش لە کارە جوانەکانی نەجیب مەحفوز کتێبی «اصدا‌ء السیرة الذاتیة . 1995 . ئەمەش دوایین کاری نەجیب مەحفوزە. ئەم بەرهەمەی بە پێچەوانەی بەرهەمەکانی تریەوە زۆر تایبەتە. چ لەرووی ناوەڕۆک و شێوازی نووسینەوە، تەواو جیاوازەو بە دیاریکراوی ناچێتە قاڵبی هیچ ژانرێکی ئەدەبییەوە، هەرئەمەش وایکردووە کەهەتاوەکو ئەمڕۆ، لەناو ئەدیبانی میسریی و جیهاندا، قسەوباسی لەبارەوە بکرێت.
خۆشبەختانە ئەم کتێبە جوانە بە ناونیشانی «دەنگدانەوەکانی ژیانم» لەلایەن وەرگێڕی هێژامان «حەمەکەریم عارف» کراوە بە کوردیی و ناوەندی رۆشنبیری رەهەند چاپیکردووە. لێرەدا هەوڵ دەدەم تیشکێک بخەمە سەر ئەم کتێبە گرنگەی نەجیب مەحفوز.
بیرەوەریی لە فۆرمێکی ئەدەبیدا
نەجیب مەحفوز بە پێچەوانەی نووسەرانی تری جیهانەوە، نەهاتووە بیرەوەرییەکانی خۆی بە شێوەیەکی تەقلیدیی بنووسێتەوە، بگرە هاتووە بەشێوازێکی ئەدەبی جوان، باسی هەندێک وێستگەی ژیانی خۆی دەکات. ئەم کتێبە زۆرکەس بە بیرەوەریی مەحفوزی دادەنێن، هەرچەندە وەکو وتم نووسەر نەهاتووە وەکو نووسەرانی تر بیرەوەریی رۆژانەی خۆی بنووسێتەوە بگرە لەم کتێبەدا باسی رووداوەکانی ژیانی خۆی دەکات و ناوی هیچ کەس و شوێنێک و رۆژ و ساڵی دیاری نەکردووە، بگرە هاتووە بەشێوەیەکی گشتگیرییانە باسی کۆمەڵێک مەسەلەی گرنگی کردووە لەوانە: خۆشەویستیی، تەمەن، مەرگ، پیریی، ژیان، پارەو دەسەڵات، گەنجێتی، لەبیرچوونەوە، یادەوەریی، خوداپەرستی.» کۆمەڵێک بابەتی گرنگی تر، کە پەیوەندییان بەژیانی هەموو کەسێکەوە هەیە. نووسەر هاتووە بەشێوەی جۆراجۆر ئەم مەسەلانەی باسکردووە.
شێوازی نووسین
لەگەڵ بڵاوبوونەوەی ئەم بەرهەمە قسەوباسی زۆری لێکرا، بەشێکی زۆری ئەو قسەوباسانەش زیاتر پەیوەندیی بە شێوازی نووسینی ئەم کتێبەوە هەبوو. زۆرکەس پێیانوابوو کە ئەم کتێبە دەچێتە قاڵبی»هایکۆ» ی ژاپۆنییەوە، یان لێوەی نزیکە. هەندێکی تر بە کتێبی بیرەوەریی دایانناوە کە بە شێوەیەکی شیعریی نووسرابێت. هەندێک بە پەخشانە شیعر و کورتیلە چیرۆک دایاندەنا. هەموو ئەم قسانەش راستن، چونکە کاتێک کتێبەکە دەخوێنیتەوە، هەموو ئەو رەگەزانەی تێدایە. دەتوانم بڵێم نەجیب مەحفوز تەواو پێچەوانەی بەرهەمەکانی تری ئەم کتێبەی نووسیوە. هەوڵیداوە سوود لە هەموو ژانرەکانی ئەدەب وەربگرێت. من وەکو خوێنەرێک زۆرجار هەستم دەکرد کە ئەمانە کورتیلە چیرۆکن یان هایکۆ یان پەخشانە شیعرن. لەسەرەتای کتێبەکەدا، بەشێکی زۆریان وەکو کورتیلە چیرۆک نووسیوە، بەڵام لە بەشەکانی دواییدا، بە شێوازێکی تر دەنووسێت، هەندێکیان بە دێڕێک یان دوو دێڕ نووسیوە، کە دەچنە قاڵبی پەخشانە شیعرەوە. ناوەڕۆکی هەموو بابەتەکانیش، دەچنە قاڵبی حیکمەت و وانە گرنگەکانی ژیانەوە. نووسەریش لە یەکەم لاپەڕەوە تا دوا لاپەڕە، شێوازێكی شیعری جوانی بەکارهێناوەو هەوڵیداوە، جوانترین وشە، دەستەواژە، رستەی شیعری بەکاربهێنێت.
بەندەی سەرگەردانی خودا
خاڵێکی نوێی تر لەم کتێبەدا، نەجیب مەحفوز لە بەشی دووەمی کتێبەکەدا بەشێکی زۆری حیکمەت و رستە شیعرەکانی بەناوی « شێخ عبد ربة التائة» واتە « بەندەی سەرگەردانی خودا» وە دەنووسێت. هەڵبژاردنی ئەم ناوەش بۆتە مایەی پرسیار و سەرنجی خوێنەران و توێژەران. نووسەر لە هەڵبژاردنی ئەم ناوەدا کۆمەڵێک ئامانج و مەبەستی هەبووە. حەمەکەریم عاریفیش وەرگێڕی کتێبەکە پێی وایە: بەندەی سەرگەدانی خودا، کۆمەڵێک خەسڵەت و خوو خەسیەتی وەکو ئەقڵانییەت، حیکمەت، خێرخوازی تێدایە و زیاتر کەسێکی سۆفی تەبیعەت و دەروێش سیفەتە، بۆئەوەی لە گوتەکانی حاڵی بیت، دەبێ زۆر بە وردی بیانخوێنیتەوە. ل121
بەگشتی هەڵبژاردنی ئەم کەسایەتییە کە زیاتر قاڵبێکی کەسێکی سۆفی یان حەکیم و کەسێکی بەتەمەن پێوە دیارە، ئەم جۆرە کەسایەتییەش تاڕادەیەک لە کەسایەتییەکانی پێشوو دوورە یان دەتوانم لە کەسایەتی خودی نەجیب مەحفوزیش دوورە، هەربۆیە هەڵبژاردنی ئەم ناوەش، بۆتە مایەی نیقاشی زۆر. بە بڕوای من نووسەر ویستوویەتی، دەرگای نیقاشێک بۆ خوێنەران بەجێبهێڵێت.
کۆمەڵێک بابەتی ژیانی گرنگ
وەکو وتم ئەم کتێبە خۆی لە کۆمەڵێک بابەتی گرنگ دەدات بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە ژیانی هەموو کەسێکەوە هەیە. لەوانە: پیربوون، بیرەوەری، خۆشەویستی، رق و کینە، پارەو دەسەڵات، لێبووردەیی، گەوجاندن و جەهل و زانایی، مەرگ، نەخۆشی، ئیمانداری، جەنگ و ململانێی شەخسی.
نووسەریش هەوڵیداوە لە سەرەتادا بەشێوەی کورتیلە چیرۆک ئەم باسانە باس بکات، لە کۆتاییشدا بە شێوەی دێرە شیعر یان رستەی شیعری کورت، گوزارشت لەم بابەتە گرنگانە بکات. لێرەدا هەوڵ دەدەم هەندێک لەو رستە و بابەتانە بخەمە روو، کە بەلامەوە مایەی سەرنج بوون.
لەبیرچوونەوە
زەلامێکی زۆر زەبەلاحم بیینی کە یەک ئۆقیانووس لە ورگیا جێی دەبوەوە، دەمی یەک فیلی پێدا دەچوو، بە سەرسامی لێم پرسی: تۆ کێی ئەزبەنی؟ بەسەرسامی گوتی: من بیرچوونەوەم، چۆن نامناسیتەوە؟ل53
ژیان پڕە لەو بیرەوەرییانەی دەڕژێنە دەریای بیرچوونەوەوە.ل87
نۆستالۆژیا و رابردوو
رابردوولە گوڵێک دەچوو، کە وشک بووبێ،،ل60
گەوجاندن
لە دنیادا مەگەر کافری گەوج، دەنا کەس لە ئیمانداری گەوج، گەوجتر نییە. ل120
لێبووردەیی
بەهێزترین، بەهێز، کەسی لێبوردەیە. 120
ماڵئاوایی
جوانترین ماڵاوایی ئەوەیە وەختایەک خاتری وی دەخوازی، هەریەکەتان بە هاوڕێیەتی ئەوی دی سەرفراز بووبێ.ل119
زەمان
زەمان وێرانکەرترین هێزی گەردوونە، بەڵام بێ ئەوەی دەنگی لێوەبێ، ئامانجەکانی خۆی دێنێتە دی. ل 117
قەدەری ژیان
قەدەر و چارەنووسی ئینسان وایە کە لە نێوان خۆشیی و ناخۆشیدا لە هاتوچۆدا بێ،ل115
خۆشەویستی و مردن
دوو گەوهەر بە دەرگا زێرینەکەوە هەڵواسراون و هەرکەسێک لە دەرگا بدات پێی دەڵێن: وەرە پێشێ، هیچ مەفەڕێکی دی نییە» ئەو دوو گەوهەرە خۆشەویستیی و مردنن. ل 115
دنیا
نەفرەت لە دنیا مەکەن، چونکە لەو روودا و بویەرانە بەرپرس نییە، کە تیایدا لە « دنیادا» روو دەدەن. ل114
کەماڵ
کەماڵ خەونێکی خەیاڵیە، ئەگەر بێتەدی، کەس لەزەت لە ژیان نابینێت، ل106
دوا قسە
بەدڵنیاییەوە ئەم بەرهەمەی نەجیب مەحفوز، وەکو هەموو بەرهەمەکانی تری مایەی خۆشحاڵییم بوو، جگەلەوەش لەم کتێبە بچووکەدا نووسەر هەوڵیداوە، دوایین قسەی خۆی بکات و تێڕوانینی بۆ زۆر بابەتی ژیان باس بکات.
سەرچاوە:
نەجیب مەحفووز. دەنگدانەوەی ژیانم. وەرگێڕانی: حەمەکەریم عارف. چاپی یەکەم. ناوەندی رۆشنبیری رەهەند. سلێمانی . 2021
ئەردەڵان عەبدوڵڵا
سەرچاوە: knwe
