گابرێل گارسیا ماركیز 1928- 2014 لە نێوان دێڕەكانی ئەم كتێبەدا (بۆنی گواڤا) كە مامۆستا ڕەووف بێگەرد كردوویەتی بە كوردی، 195 لاپەڕەیە لە چواردە بەش دا، وەكو چاوپێكەوتن نا بەڵكو وەكو هەڵدانەوەی لاپەڕە شاراوەكانی تەمەنی بەرە باوەڕی خۆی و گەلێك شوێن و حیكایەت و ماڵەباوان و كتێب و هەڵوێستەكانی، كە بوونەتە سەرچاوەی نووسینی ڕۆمان و چیرۆكەكانی بە وردی خوێنەران ئاشنادەكات. نووسەرێك كە خۆی ئاماژەی پێ دەكات لە تەمەنی حەڤدە ساڵی دا چۆن چۆنی ڕۆمانی (بەدگۆڕان)ی كافكا وای لێ دەكات ببێت بە ڕۆماننووس، بۆ هەربەشێك لەم بەشانە بە هەڵدانەوەی ئەو لاپەڕانەیە كە ڕەنگە خوێنەران دركیان پێ نەكردبێت دەربارەی ژیان و كارەكانی ئەم ڕۆمانووسە، ئەوێك كە لە گێڕانەوەكانی باپیرەیەوە دەربارەی جەنگە ناوخۆیەكان و تا حیكایەتەكانی نەنكی و وێنەی ئەو ماڵە گەورەیەی كە پڕبووە لە ژن و تەنیا دوو نێرینەی تێدابووە، لەوەدا هەموو خوێنەران ڕادەگرێت كە وەكو خۆی دەڵێت یەك دێڕی نیە لە دەقەكانیدا كە سەرچاوەی واقعی ئەو ژیانەی خۆی و ماڵبات و خەڵكی وڵاتەكەی نەبووبێت، لەو واقعەوە پەل بۆ نووسین درێژدەكات، لە ژێر كاریگەری باوەڕ و بیری باپیرەیدا درێژە بە باوڕی خۆی دەكات لە پێناو مرۆڤایەتیدا، تا مردیش باوەڕی بە سۆشیالیزم بەنەدابوو، لەو باوەڕدابوو كە ڕۆژێك هەردێت كە جیهان بە سۆشیالیزم دەگات.
بەش بەشی ئەم كتێبە پڕە لە وێنە و پرسیار و وەڵامی ورد، كە پێكەوە دەكەنە جۆرێك لە گێڕانەوەیەكی ئەدەبی، بۆخۆی چیرۆكێكە بە تامی یادە جوان و ناخۆشەكانی ماكیز، لە نێوان هەر بەشێكدا توشمان دەبێت بە توشی هەندێ شتی شاراوەی ژیانی ئەم كەڵەنووسەرەوە، ئەو پیاوەی كە لە ڕێگای ئەدەبەوە زیندوێتی دەكاتەوە بەبەری حیكایەتەكان دا، هەر ئەدەبیشە وای لێ دەكات بگاتە لای دەیان سەركردەی وڵاتان وەكو كاسترۆ و میتران و عومەر توریخوس، بە دەیان نووسەری دونیا ئاشنادەبێت، ئەدەب وای لێ دەكات تا ئەوپەڕی ماندووبوون ماندووببێت، گەشتی تەمەنی ئەم نووسەرە لەم كتێبەدا هەڵگری دەیان وێنەی جۆراو جۆرە، بارودۆخی وڵاتەكەی وای لێ كردووە كە دانەبڕێت لە سیاسەت و جوڵانەوەكان، وەكو ئینسانێكی چەپ لە باوەڕەكەی دانەبڕاوە، تا بە پلەكانی نووسیندا گەیشتۆتە لوتكە هیچ لە خۆی نەگۆڕاوە و هەمیشە لەگەڵ هاوڕێكانی و كەسانی تردا وەكو جارانی خۆی ماوەتەوە.
لەم كتێبەدا ماكیز لە حیكاتەوە بۆ هەڵدانەوەی لاپەڕەكانی خێزانە گەورەكەیان تا بە ناونیشانی دەیان دیكتاتۆر و كاری نووسین و ئەو نووسەرانەی كاریگەربووە پێیان و سیاسەت و كاتی ڕۆژانەی خۆی وەڵام دەداتەوە، هیچ شتێك بۆ ئەم نووسەرە نەبۆتە بەربەست تا وازلەكاری نووسین بهێنێت، ئەوەی وای لێ كردووە لە نووسین پاشەكشەنەكات ئەو دەیان حیكایەت و كێشمە كێشمە گەورانەبووە كە هاتوونەتە ناو بیر و كاری ڕۆژانیەوە، لەم وێنە پڕ لە حەماسەت و دژوارانەوە گەشتی ئەو پاڵەوانە ونبوانەمان بۆ دەهێنێتە سەر شەپۆلی لاپەڕەی ڕۆمانەكانی.
كێ دیكتاتۆرە پیرەكەی ناو ڕۆمانی پایزی پەترێرك و داپیری تەنیاكەی ناو سەدساڵ تەنیایی و جەنڕڵە سەرگەردانەكەی ناو ڕۆمانی كەس نییە نامە بۆ كۆلۆنێڵ بنێرێت، لە بینین و ئەو هەزاران وێنەی كە ماكیز دەستی بۆ بردوون بۆ نووسینی ئەم دەقانە نایەتەوە بیر، بە خوێندنەوەی ئەم دیدارانەی ناو ئەم كتێبە خوێنەران دەزانن كە ماكیز لە كوێوە دەستی بردووە بۆ نووسینی دەقەكانی، لە چ گۆشە نیگایەكەوە هاتووە بە وردی دوای چەندین ساڵ بیركردنەوە لە نووسینی دەقێك، ئەوسا هاتووە وشەكانی خۆی خستۆتە سەر كاغەز. دیدی ئەم نووسەر بۆ زۆر پرس و وێنەی ژیانی خۆی و دەوروبەرەكەی زۆر ڕاشكاوانە لەم كتێبەدا دێتە بەرچاو، ئەوەی وای كردووە تا ماكیز ببێت بە نوسەر سەبركردنی بووە بۆ بڵاوكردنەوەی دەقەكانی، لەوەدا پەشیمان نەبۆتەوە كە لێرە و لەوێ دەقەكانیان بۆ چاپنەكردووە و خراپ وەڵامیان داوەتەوە، ئەم هۆكارانە دەرگای باشتری بەسەردا كردۆتەوە تا گەیشتووە بە نووسەرەكەی ناو هەموو كتێبخانەكانی جیهان و لە ساڵی 1982 خەڵاتی نۆبڵی ئەدەبی پێ ڕەوا بینرا. كاتێك ساڵی 2014 یش لەتەمەنی 87 مرد، ڕۆحی ئەو نەمرد و لە ڕێگەی دەقەكانیەوە زیندوویەتی خۆی لەناو جیهانی كتێب و نووسەراندا هێشتەوە.
• بۆنی گواڤا... وەرگێڕانی ڕەووف بێگەرد
• لە بڵاوكراوەكانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم 2022
نەجات نوری
سەرچاوە: galawej
