پەرتەو کرماشانی، شاعیری ناوداری کورد ماڵاوایی لە ژیان و ئەدەب کرد

سێشەممە 5ی ڕێبەندان، مامۆستا عەلی‌ئەشرەف نەوبەتی، ناسراو بە (پەرتەو کرماشانی)، شاعیر ناوداری کورد لە تەمەنی 90 ساڵیدا لە شاری کرماشان کۆچی دوایی کرد.

مامۆستا پەرتەو کرماشانی، لە 6ی ڕەزبەری 1310ی هەتاوی لە کرماشان لەدایک بووە و لەو شارەیش خوێندنی تەواو کردووە، هەر لە منداڵی و لە ڕێگەی بنەماڵەکەیەوە جیهانی ئەدەبی کوردی و بەتایبەت شێعری ناسیوە و یەکێک لە غەزەڵنووسە بەناوبانگەکانی کوردە کە بە هەردوو زمانی کوردی و فارسی، ریزیاتر لە 3000 دێڕ (بەیت) شیعری هۆنیوەتەوە.

 ساڵی 1377ی هەتاوی، دیوانی شیعرەکانی بە ناوی ''کووچەباغییەکان'' بە هەوڵی د. محەمەد عەلی سوڵتانی چاپ و بڵاو کرایەوە کە تا ئێستا چوار جار چاپ کراوە و لە هەر چاپێکیدا کۆمەڵێک شیعری لێ زیاد کراوە.

زۆر وتار و لێکۆڵینەوەی ئەکادیمیی لەسەر شیعرەکانی پەرتەو کرماشانی نووسراوە و لە بواری نووسینی غەزڵدا دوای شامی کرماشانی، پێشەنگی شاعیرانی باشووری رۆژهەڵاتی کوردستانە و بەشێکی شیعرەکانی لەلایەن گۆرانبێژانی ناودارەوە ئاوازیان بۆ دانراوە و بە گۆرانی گوتراون.

ئەو شاعێر کوردە کۆمەڵێک بەرهەمی بەپێزی بە زمانەکانی کوردی و فارسی هەیە و جگە لە شێعرەکانی، کەسایەتیی خۆی زۆر بووەتە جێگای سەرنجی خەڵکی کرماشان و ناوچەکانی کوردستان بەگشتی و خۆشەویستیییەکی تایبەتی لە دڵی خەڵکی کوردستاندا هەبووە.

شیعری ناوداری ئەرمەنی، کە نموونەی بەرچاو لە شیعرەکانی مامۆستا پەرتەوە، بەم شێوەی خوارەاەیە:

ئەرمەنی

ئــــــــــــــاواره‌گه‌ی بێچاره‌گـــــه‌ی بێخانمانم ئه‌رمه‌نی      

مـــــاڵت نییه‌زانم‌ ها له کوو، ڕووح و ڕه‌وانم ئه‌رمه‌نی

شیـــــــــرین‌زوانم ئه‌رمه‌نی، ده‌ردت وه گیانم ئه‌رمه‌نی

ترسم وه‌گه‌ردم تا نه‌که‌ی، بویشی بچوو، ده‌ر وا نه‌که‌ی      

ئــــــه‌مجا م دی دێـــــــوانه‌گه‌ی ئاگر وه‌گیانم ئه‌رمه‌نی

ت باو مــــــــــوسه‌ڵمانی بکه، له‌ی گه‌وره مێمانی بکه    

هه‌رچـــــی ک خوه‌ت زانی بکه، من ناتەوانم ئه‌رمه‌نی

بێخـــــود ئه‌ڕا ترسی؟ خوه‌مم، قورسەده‌مم، خاترجه‌مم    

مانگه‌شـــه‌وه، سایه‌ی خوه‌مه ‌ها شان وه شانم ئه‌رمه‌نی

نەوش ئه‌وقـــــــه‌ره چشتی نییه، ده‌ر وا که بارم که‌فتیه     

هه‌ر یه‌ی چکــه نه‌زری بکه، ته‌ر بوو زوانم ئه‌رمه‌نی

ئه‌ر یه‌ی که‌سی له دشمه‌نی، پرسی یه له کووره سه‌نی      

وه گیــــــــان هــــه‌رچی کافره ئویشم نیه‌زانم ئه‌رمه‌نی

لــــــــه خوســـــه ئاگر گردمه، ڕێ ماڵتان گوم کردمه    

ئـــــــه‌ر مردمیشــــــم مردمه، مشتی سوخانم ئه‌رمه‌نی

پشتــــــــــم له بار ده‌رد و خه‌م شکیا، نیه‌زانم چه بکه‌م      

ده‌ردم یه‌ســــــــه لــــــه مــاڵ خوه‌م بێخانمانم ئه‌رمه‌نی

ڕووژ و شـــه‌وم جوور یه‌که، ده‌ر وا که نه‌ومیدم نه‌که    

ئــــــــاخر وه ناشــــه‌ڕ تازه‌ م جاڵ و جووانم ئه‌رمه‌نی

ده‌ر وا کــــه زۊتر «په‌رته‌و»ه، مێمانه‌گه‌ی ئاخرشه‌وه     

یـــــــەی شووشە له‌و به‌دمه‌سه‌وه پڕ که بزانم ئه‌رمه‌نی