د.توانا
لاپەڕەیەکی زێڕین لەچیرۆکێک لە خەباتی نەتەوەی هندی ژێردەست بۆ سەربەخۆیی "ڕێپێوانی خوێی مەهاتما گاندی "
گێڕانەوەی ساتێکی سەرەکییە لە شەڕی هیندستان بۆ سەربەخۆیی، وەک هێمایەکی ئایکۆنی بەرخۆدانی ئاشتیانە لە دژی داگیرکاری بەریتانیا وەستایەوە. لە گێڕانەوەیەکی هاوتەریبدا، نەتەوەی کورد لەسەد ساڵی ڕابووردوودا لە باشووردا ڕووبەڕووی ئاستەنگ بووەتەوە لە گەیشتن بە سەربەخۆیی، بەتایبەتی لە خەباتەکانی لەساڵی 1990 وە دیارە، کاتێ بەدواداچوون بۆ گرنگی مێژوویی ڕێپێوانی خوێی گاندی دەکەین و هاوتەریب لەگەڵ هەوڵی نەتەوەی کورد بۆ چارەنووسی خۆی دەگەینە ئەم ڕاستیانە .
ڕێپێوانی خوێی گاندی:
لە ساڵی ١٩٣٠ مەهاتما گاندی سەرکردایەتی کردەوەیەکی سەرنجڕاکێشی نافەرمانی مەدەنی کرد دژی دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمی بەریتانیا بە دەستپێکردنی ڕێپێوانی خوێ. فەرمانی قەدەغەکردنی کڕینی خوێی لە کۆمپانیاکانی بەریتانیا دەرکرد، ئەمەش تەحەدای قۆرخکاری خوێی ستەمکارانەی کرد کە لەلایەن دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمەوە سەپێندرابوو. گاندی بە یاوەری دەسان هەزار شوێنکەوتوو دەستی بە گەشتێک کرد کە زیاتر لە ٢٤٠ میلی گرتەوە و سەرنجی جیهانی ڕاکێشا و ئیلهامبەخش بوو گۆڕرا بۆ شەپۆلێکی پشتیوانی بۆ بزووتنەوەی سەربەخۆیی هیندستان.
ڕێپێوانەکە زیاتر بوو لە ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە باجی خوێ؛ بەیاننامەی بەرخۆدانی ناتوندوتیژ و بانگەوازێک بوو بۆ پشتبەستن بەخۆ. توانای گاندی بۆ کۆکردنەوەی جەماوەر، هێزی یەکگرتوویی و ناڕەزایەتی ئاشتیانە لە بەرامبەر ناخۆشیەکاندا نیشان دا. ڕێپێوانی خوێ ڕێگەی خۆشکرد بۆ هیندستانێکی یەکگرتوو کە ئیرادەی خۆی دووپات بکاتەوە و لە کۆتاییدا سەربەخۆیی بەدەستبهێنێت.
خەباتی کوردستان بۆ سەربەخۆیی:
خێرا بێینە پێشەوە بۆ ساڵی 1990 ساڵانی دوای ڕاپەرینە مەزنەکە ، لەوڕۆژەوەنەتەوەی کورد لە باشووردا ڕووبەڕووی ناڕاستەوخۆی داگیرکەرانی خاکی کوردستانی بەشەکانی خاکی خۆی دەبێتەوە لە جەختکردنەوە بەبیانوی بەرگری لە خۆی ،وە بەزاندنی خاکی هەرێم وتیرۆرکردنی چالاکوانانی سیاسی ئەوبەشانەی کوردستان بەبشێوی نانەوە و بۆردومانەکان لە تورکیا و ئێرانەوە ناوچەکەی تووشی گێژاو نائارامی کردووە ... کاریگەری لەسەر لایەنە جەوهەریەکانی ژیانی ڕۆژانە ی هاووڵاتیانی سڤیل هەیە .ئەمکارە دوژمنکارانە بە چاوساغی وهاوکاری هەندێ لەپارتەکوردیەکان ئەنجام دراون...!
ئەوەی لێرەدا مەبەستە بێتوانایی وبێپلانی حکومەتی هەرێمە لە دامەزراندن و بەکارخستنی کارگەکانە گەشەسەندنی ژێرخانی ئابوری ودابینکردنی خۆراکە سەرەکیەکانی وەک ئارد و شەکر وڕۆن ..تا خۆراکە ڕۆژانەکان دابین ببن، بۆبەگەڕخستنی بازاڕێکی سەقامگیروگەیشتن بەسەربەخۆیی خۆراکی میللەتی کورد لەباشوور،تا بۆ گشت ئەم پێداویستییە سەرەتاییەکانە چیترهەرێم وابەستەی سەرچاوە دەرەکییەکان نەهێڵێتەوە.
بەپێجەوانەوە زۆر جێگەی داخە بڕی هاوردە لەم دوو داگیرکەرە ڕۆژبەڕۆژ لەهەڵکشاندایە ئەمەش وایکردووە سەرانی حکومەتی هەرێم ترسناکترملکەچی گشت فەرمانەکانی ئەنکەرەوتاران ببن ، بەگشت دەرهاویشتەکانیەوە.. ! کەلەسەر باری سیاسی وئابوری وفەرهەنگی کوردستان وتاکی کورد کاریگەری زۆر نەرێنی بەجێ بهێڵێ !
تەنانەت جوتیاروخاوەن کارگەی کورد وەک هەرتاکێکیی کورد چاویان لەبەرهەمەکانی تورکیاوئێرانە..
ئایاحکومەتی هەرێمی کوردستان سی وسێ ساڵە بەم هەموو وەزیرو ڕاوێژکارانەوە، بێئاگان ،یان نەزانن ؟
یالەبەر دەستکەوتەزەبەلاحەکانی لەگومرگەکانی سەرسنوورەکانی ئێران وترکیا کەتەنها دەچێتە گیرفانی پارتەکانەوە ... چاولەم کارەساتە ئابوریە کەمەرشکێنەی سەر کوردستان و دانیشتوانەکەی دەپۆشن ؟
بەپێچەوانەی ڕێپێوانی خوێی گاندی، خەباتی کورد نەک تەنها شەڕی داگیرکاریی دەرەکیە بەڵکو شەڕی دانپێدانانی نەتەوەی کوردو و مافی چارەی خۆنووسین لەخۆدەگرێت.
دابین نەکردن ونەبوونی سەرچاوەی جەوهەری خۆراکیی هاولاتیانی هەرێمی کوردستان لەماوەی سی وسێ ساڵی ڕابووردو، وەمانەوەی هەڕەشەی بەردەوامی ئێران وترکیا ، هێما بۆ بەپەلەیی وبێ بەرنامەیی حکومەتی هەرێمی کوردستان ، والە نەتەوەی کورد دەکات کە نەتوانێ ڕێڕەوی خۆی دابڕێژێت و بڕیار لە چارەنووسی خۆی بدات.
هاوتەریب و ڕەنگدانەوەی ئەم دووڕووداوە مێژویانە لە کاتێکدا کە بە زەمەن دابڕاون لەیەک،بەڵام خەباتەکانی ڕێپێوانی خوێی گاندی و نەتەوەی کورد، فاکتەرەهاوبەشەکانی بەرخۆدان لە دژی هێزە دەرەکییەکان زۆرن. هەردوو گێڕانەوەکە تیشک دەخەنە سەر گرنگی پشتبەستن بەخۆبوون و مافی دیاریکردنی چارەنووسی مرۆڤ. ڕێپێوانەکەی گاندی ئاماژەیەک بوو بۆ گۆڕانکاری و دۆخی نالەباری نەتەوەی کورد وەک بیرخستنەوەیەکی هاوچەرخ کە هەوڵدان بۆ سەربەخۆیی خواستێکی گشتگیرەوئەشێ بنەماکانی خۆبژێوی بۆ دیار بکرێت..!
ڕێپێوانی خوێی گاندی و ئەو تەحەددایانەی کە لە ساڵی ١٩٩٠دا ڕووبەڕووی نەتەوەی کورد بووەوە، جەخت لەسەر گرنگیی کات و خۆڕاگری و بەرەنگاربوونەوەی ستەم دەکەنەوە. لەگەڵ تێڕامان لە سەر ئەم خەباتە مێژوویی و هاوچەرخانە، ئەوە دەردەکەوێت کە بەدواداچوون بۆ سەربەخۆیی مافێکی بنەڕەتی مرۆڤە کە سنوور و کولتوورەکان تێدەپەڕێنێت. دەنگدانەوەکانی بنەماکانی گاندی وەک چرایەکی هیوا بۆ هەموو ئەو گەلانە دەنگ دەدەنەوە کە هەوڵی سەربەخۆیی و خۆبەڕێوەبەری دەدەن.
