بەرزان حەمەسوور
لە بیرەوەریەکانی مێژوودا سەرهەڵدان و ڕووخانی ڕژێمە دیکتاتۆرییەکان جێپەنجەی نەسڕاوەی لەسەر گەلان و کۆمەڵگاکان بەجێهێشتووە. لە چنگی ئاسنینی دەسەڵاتی پاوانخوازییەوە تا دەگاتە هاواری ڕزگاریخوازی کە لە شەقامەکاندا دەنگ دەداتەوە، گەشتی تێکۆشانی گەلان لە ستەمەوە بۆ ئازادی زۆرجار پڕە لە خەبات و قوربانیدان. بەڵام لەناو ئەو گێژاوەدا، مێتافۆرێکی بەهێزی گۆڕانکاری سەرهەڵدەدات - هەڵوەشاندنەوەی ڕژێمە دیکتاتۆرییەکان بۆ ئەوەی ڕێگە خۆشبکات بۆ سەردەمێکی نوێی دیموکراسی و دادپەروەری ، یەکسانی و پێشکەوتن.
لەم ساڵانەی دواییدا جیهان شایەتی گۆڕانی بومەلەرزەیی بووە لە دیمەنی سیاسیدا، سەرکردە تاکڕەوەکان ڕووبەڕووی فشاری زیاتر لە ناوەوە و دەرەوە بوونەتەوە. ڕووخانی ئەم ڕژێمانە هاوشێوەی ڕووخاندنی پەیکەرەکانە کە وەک وێنای دەسەڵاتی بێسووریان دانراون، هێماکانی دەسەڵات و چەوساندنەوە جێگەی خۆیان دەدەنەوە بە خواستەکانی خەڵک. هەروەک چۆن مۆنۆمێنتی برۆنزی ژەنەڕاڵ ڕۆبەرت ئی.لی لە جەنگی ناوخۆ لە ڤێرجینیا هەڵوەشایەوە، بە هەمان شێوە مۆنۆمێنتەکانی دیکتاتۆرەکانیش لە ژێر قورسایی بەرخۆدانی جەماوەردا لەناوچوون.هەموومان پەتکردنە ملی پەیکەرەبرۆنزیەکەی دکتاتۆری عێراق وهێنانەخوارەوەیمان بینی،پێشتر ڕاکێشانی پەیکرەکانی ڕەزا شاە وکوڕەکەیمان بینی چۆن لبەناو شەقامەکانی تاران وشارەکانی ئێران وکوردستانی ڕۆژهەڵاتدا ڕاکێشران !
کەیسی دیکتاتۆری تورکیا ئەردۆغان لەبەرچاو بگرن، کە نزیک بیست ساڵە بە زەبری هێزو پێشێلکاری یاسایی دەستی بەسەر دەسەڵاتدا گرتووە وکەوتووەتە بەر تەحەدای شەپۆلی ناڕەزایەتی و پاشەکشەی هەڵبژاردن و ئیدانەکردنی نێودەوڵەتی..! وەک چارەنووسی پەیکەرەکانی کۆنفیدڕاڵی، بێشک ڕۆژێک دێت دەسەڵاتی ئەردۆغان کۆتایی پێبێت، میراتەکەی بۆ داروپەردوو بچووک بێتەوە، لەگەڵ وەرگرتنەوەی ماف و ئازادییەکانی خەڵک. هێماسازییەکە هەڵە نییە - مەشخەڵی پلازمای دیموکراسی زنجیرەکانی ستەمکاری دەبڕێت، پاشماوەی ستەم دەتوێنێتەوە بۆ ئەوەی داهاتوویەکی نوێ بۆ میللەت دروست بکات.
بەڵام هەڵوەشاندنەوەی ڕژێمە دیکتاتۆرییەکان تەنیا کردەوەیەکی ڕەمزی نییە؛ هەنگاوێکی بەرجەستەیە بەرەو بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی باشتر. هەروەک چۆن دەتوانرێت کانزای پەیکەری تواوەی لی بەکاربهێنرێتەوە بۆ دروستکردنی بەرهەمی هونەری کە ئیلهامبەخش و بەرزکەرەوە ی ئازادی ویەکسانی وزمانی لەیەک تێگەیشتن ودیالۆگ بن، بە هەمان شێوەش دەتوانرێت ئەو سەرچاوانەی کە هەمیشەو پێنج ساڵ جارێک بۆ ساختەکاری دەنگەکانی میللەتی کورد لەهەڵبژاردنەکان وبەردەوامبوونی دیکتاتۆریەت بەکاردەهێنران بەرەو پەروەردە و چاودێری تەندروستی و ژێرخانی ئابووری ئاڕاستە بکرێنەوە. ڕووخانی دەسەڵاتی پاوانخوازانە، مژدەی بەرەبەیانی نوێی ئەگەرەکانە، کە دەنگی پەراوێزخراوەکانی کورد لەو وڵاتە دەبیسترێت و پێداویستییەکانی مرۆڤی کورد لەباکووردا لە پێش ئیحترامی دکتاتۆرە زلهێزەکانەوەبێت.
لەگەڵ ئەوەشدا ڕێگای ڕزگاری پڕە لە تەحەددا و خەبات دژی دیکتاتۆریەت زۆر دوورە تابگەینەکۆتایی.
لە وڵاتانی وەک سوریا و ڤەنزوێلا و کۆریای باکوور بینیمان هێزەکانی ستەم خۆڕاگرن و شەڕی ئازادیش بەردەوامە. بەڵام وەک چۆن لابردنی پەیکەرێک مێژووی نادادپەروەری ناسڕێتەوە، بە هەمان شێوە کەوتنی دیکتاتۆرێک تەنیا سەرەتای گەشتێکی دوور و درێژ و سەخت بەرەو دیموکراسی و یەکسانی ڕاستەقینە دیاری دەکات.
لە بەرامبەر ناخۆشیەکاندا، پێویستە لە پابەندبوونمان بە ئازادی و دادپەروەریوپەنابردن بۆدیالۆگ بۆ هەمووان چەسپاو بمێنینەوە. ئێمە دەبێ هاوسۆزی لەگەڵ ئەو کەسانەدا بوەستین کە بوێرانە تەحەدای دەسەڵاتی تاکڕەو دەکەن و هەرگیز نابێت لە باوەڕمان لەق بێت کە جیهانێکی باشترهەیە، لەرزین. شەپۆلی گۆڕانکاری ئەوەمان بیردەخاتەوە کە تەنانەت لە تاریکترین کاتەکانیشدا هەمیشە هیوایەک بۆ سبەینێیەکی گەشاوەتر هەیە.
لە کاتێکدا بیر لە چارەنووسی ڕژێمە دیکتاتۆرەکان دەکەینەوە لە سەرانسەری جیهاندا، با نەک هەر ئاهەنگی ڕووخانیان بگێڕین بەڵکو خۆمان بۆ دۆزی ئازادی و دیموکراسی تەرخان بکەینەوە. با ڕێز لە قوربانیدانی ئەو کەسانە بگرین کە لە پێناوی ڕزگارییدا خەباتیان کردووە و گیانیان لەدەستداوە، وە بەڵێن بدەین کە میراتەکەیان بەرەو داهاتوو بەرەو پێشەوە ببەین. تەنیا لە ڕێگەی یەکێتی و ئیرادە و ئیرادەی نەگۆڕەوەیە کە دەتوانین بەڕاستی زنجیرەکانی ستەمکاری هەڵبوەشێنینەوە و سەردەمێکی نوێی ئاشتی ویەکسانی ودیالۆگ بەمەبەستی خۆشگوزەرانی بۆ هەمووان دەستپێبکەین.
لە کۆتاییدا ڕەنگە چارەنووسی دەسەڵاتە دیکتاتۆرییەکان مۆر بکرێت، بەڵام ڕۆحی ئازادی بەرگە دەگرێت. ئەوە لای ئێمەیە کە بڵێسەی دیموکراسی گەشاوە بسوتێت، ڕێگاکە بەرەو جیهانێکی باشتر بۆ نەوەکانی داهاتوو ڕووناک دەکاتەوە.
تێبینی: وێنەکە لەسایتی (نص خبر) باشترین وێنە ڕۆژنامەوانیەکانی 2023 وەرگیراوە
