سەرچاوەی خوێندنەوە پەیوەندیی بە عەقڵەوە هەیە، واتا لە دۆخی دۆگماییی و بێ پرسیاریدا ئێمە پێویستمان بە پرسیارە لەسەر سەركەوتوویی و شكستی عەقڵانییەت، گەورەترین دەستكەوتی فیكریی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا شۆڕشی فەرەنسایە 1789_1799، لەسەدەی هەژدە فەرەنسیەكان لەدژی نایەكسانی و گەندەڵی و دەرەبەگایەتی كەرامەت و ژیان بۆ بەشەریەت دەگەڕێننەوە، ئەمە وادەكات تا ئەم چركەساتە خەڵك شانازی بە شۆڕشی فەرەنساوە بكات، پرسیار ئەوەیە بۆچی دوای زیاتر لە سەدەیەك جارێكی تر لەسەرەتای سەدەی بیست، مرۆڤایەتی تووشی شكستی ئەخلاقی دەبێتەوە و عەقڵانییەتی خۆرئاوا خۆیی و دەستكەوتەكانی دەكەونە ژێر پرسیاری قورسەوە؟
جەنگی جیهانی یەكەم 1914 زەنگێكی زۆر مەترسیداربوو بەرۆكی عەقڵانییەتی خۆرئاوای گرت، لەكاتێدا عەقڵی خۆرئاوا تا جەنگی جیهانی یەكەم عەقڵێكی باڵادەست بووە، لەپڕ بەشەریەت تووشی ئەم قەیرانە دەبێت و، بۆ یەكەم جار فڕۆكە لەئاسمانەوە بۆردومانی خەڵك دەكات، بۆ مرۆڤ لەپڕ بەجوولەیەك دەگۆڕێت و لەناوخۆیدا ئەو ڤایرۆسی خۆكووژییەی هەڵگرتووە؟
ساڵی 1919 پۆڵ ڤالیری شاعیر بەتووندی زانست و عەقڵی رۆژئاوا رەخنە دەكات و دەڵێ: (ئەستەمە رۆشنگەرەكانی ئێمە لەهۆكارەكانی ئەم قەیرانە، قەیرانی عەقڵ و عەقڵانییەت حاڵی بن، چونكە ئێمە هێشتا لە كۆت و بەندی عەقڵی تیۆلۆجی تەقلیدی رزگارمان نەبووە)
ئەمە پرسیاری رۆشنبیرانی ئوروپا بوو لەخۆیان، داخۆ عەقڵانییەت لەبەرەكانی جەنگ كوژرا؟ یاخود رۆشنگەری لە جەنگی فەردان هەرەسی هێنا؟
ساڵی 1916 لەشاری زیورخ لەسەردەستی ماكس ئارنست و تریستان تزارا و مارسێل شام و چەند كەسێكی تر، بزوتنەوەی دادائیزم دادەمەزرێت، ئەم بزوتنەوەیە تەنها بەگژكۆت و بەدندی هونەری ئەكادیمی كلاسیكدانەچوو، بەڵكوو هاوكات لە دژی شارستانییەتی شكستخواردووی خورئاواش راپەڕی، سەرەڕای شكۆبەخشی بەرۆشنگەری كەچی رۆڵەكانی رەوانەی ئەو جەنگە ناڕەوایەكردووە.
ئەم دۆخە نەخوازراوەی خۆرئاوا ئینسانی لەو دۆخە نەخوازراوە هێندەی تر تووشی شكستی روحی كرد، هەر ئەمەشە وادەكات پاش ئەوەی بزوتنەوەی دادائیزم نەیتوانی كاریگەریی بەسەر ئەو دۆخەدا هەبێت، بزوتنەوەیەكی گەورەتر دەردەكەوێت كە ئەویش بزوتنەوەی سوریالیزمە.
سوریالیزم لەناوخۆیدا هەڵگری ڤایرۆسی خۆكووژییە، ئەمە پێچەوانەی پرسیاری ئاخۆ دەبێ چ بكرێت بەرانبەر شكستی عەقڵانییەت، سوریالیزم گرنگی بەو هێزە شاراوە و شەڕانگێزانە دەدات كە كۆنترۆڵی ناخودئاگایان دەدن، واتا ئینسانیان لەو سەردەمە هێندەی تر تووشی شكستی روحی دەكرد و، بێ ئومێدیی مرۆڤی دووچاری دابڕانێكی قوڵ كردووە، هەر لەوسەردەمەدا فرۆید دەستی كرد بە بڵاوكردنەوەی بەرهەمە رەشبینیەكانی سەبارەت بە ئایندەی شارەستانیەتی خۆرئاوا، ئەمە جگە لەوەی باسی لە (تاناتۆس) دەكرد، پێی وابوو ئەم غەریزەیە واتا تاناتۆس لەناخی مرۆڤدا هەیە و هانمان دەدات بۆ ئەوەی حەز لە خۆكوشتن و وێرانكردنی خۆمان بدەین، پاشان لە دواساتەكانی ژیانی هەردوو كتێبەكەی بڵاوكردەوە، ئەوانیش .. ئایندەی وەهم 1927 _ نیگەرانی ژیار 1930.
ئەوەی بەلای ئێمەوە گرنگە پرسیار و، ئیشكردنە لەسەر هەلسانەوەی ئینسان و هەڵوەشاندنەوەی عەقلییەتی شەڕانگێزیی و شكستخواردوویی، بۆیە لەناو هەموو ئەو شكست و بەربەرییەتە، سەرەرای وەحشیگەرایی جەنگ، هەندێك فەیلەسوف دەستبەرداری پرۆژەی رۆشنگەری نەبوون، فەلسەفەی نیوكانتیزم كە ترۆپكی رۆشنگەری خۆرئاوابوو، هایدگەر لەدژی پرۆژەی رۆشنگەریی .. فەلسەفەی كانتیزم شەڕێكی فیكریی قوڵی لەگەڵ قوتابخانەی (ماربۆرگ) هەڵگیرسان كە (ئارنست كاسیرەر) رابەرایەتی دەكرد، هایدگەر پێی وابوو دەبێ ئەوانە تێكبدەین كە تائەمڕۆ بنەماكانی میتافیزیكی خۆرئاوایان پێكهێناوە ئەوانیش (روح .. لۆژیك .. عەقڵ) ، ئەمە یانی دەبێ دەستبەرداری ئەو ترادسیۆنە عەقڵانیەبن كە لەسەدەی هەژدەوە باڵادەستە، لەم شەڕە فیكرییەی كە لەهەموو قۆناغێكدا پێویستە عەقڵانییەت لەناو چێوەیەكی گووماناویدا تەماشابكەین، لەم شەڕە فیكرییەدا هایدگەر بەسەر كاسرەردا سەردەكەوێت، ئەمەیە وادەكات خۆرئاوا پێیوایە عەقڵانیەت بەسەر ناعەقلانیدا سەركەوت، ئەم پێشوازییەی خەڵك بۆ پرۆژەكەی هایدگەر لە هەڵوەشاندنەوەی بنەماكانی میتافیزیك لەم قۆناغەدا، پرسیارە لە عەقڵانییەت و شكستی عەقڵانییەت، بەداخەوە ئەو دۆخە درێژەی نەكێشا ئەمجارەیان فاشیزم و نازیزم حوكمی ئەڵمانیا دەگرنە دەست و، شەڕێكی ماڵوێانی تر بەرۆكی خەڵك دەگرێت و جارێكی دی شەڕ لە دژی عەقڵانیەت و، تەواوی عەقڵ دادگایی دەكرێت كە قوتابخانەی (فرانكفۆرت) رابەرایەتی دەكرد و راستەوخۆ (هۆركایهمەر و ئۆدۆرنۆ) سەرپەرشتی دەكرا، دەرئەنجام هەریەك لە ئۆدۆرنۆ و هۆركایهمەر لە ترسی نازیەكان ئەڵمانیا بەجێدەهێلن و، روو دەكەنە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، ساڵی 1947 كتێبێكی گرنگ بە ناوی (دیالكتیكی عەقڵ) بڵاودەكەنەوە.
نووسین پرۆسەیەكی زمانەوانییە، عەقڵییە..
بەومانایەی زمان رەسمی نەخشەی بابەتێكت بۆ دادەڕێژێت كە دەبێتە پرۆژەیەكی كردەییە، ئەوەی ئەم وەزیفەیە چالاكتر دەكاتەوە، تێڕامان و شۆڕبوونەوەیە بۆ نێو چالاكیی زمانەوانی و پێشكەوتنی دەربڕینی زمانەوانی.
كاتێك كایەی رۆشنبیریی گەشە دەكات، دوو فاكتەر دەبنە پاڵنەر و سەرچاوەی بوونیادی عەقڵیی، ئەوانیش (زمان و فیكر) دەبن.
ئەگەر لە گۆشەیەكی ترەوە تەماشای قوڵایی زمان و فیكر لە ئەدەبدا بكەین، جەوهەری ئەفراندن لەم چەمكانەوە سەرچاوە دەگرێت، ئەوانیش فەنتازیا، ئیستاتیكا، تەكنیك شوێنكات زمان، فیكر.
ئەو زمانەی ئێستا قسەی پێدەكەین، ئەو تێڕامان و بیركردنەوە و تەكنیكە نیە كە پێشتر بۆ نموونە لە حەفتاكان یا شەستەكان قسەمان پێدەكرد و پێمان دەنووسی، ئەمە نەك بەو مانایەی رێساكانی زمانەوانی تێكبشكێنین كە بریتین لە (ناو، راناو، بكەر، فەرمان، كردار) ئەم رێسایە هەموو مەرجەكانی زیندوویی زمانەكانی لەسەر بوونیادنراوە، هەركاتێك دەستكاریی ئەم رێسایانەكرا، ئەوا زمان تووشی ئەشكالییەتی گەورە دەبێت و فۆرمی تێگەیشتن لەمانا دەگۆڕێت، كە راستەوخۆ پەیوەندی بە میتافیزیك و بوونەوە هەیە، بۆ نمونە لیمۆ، لیمۆ، پەیوەندی بە پێكهاتەی لێمۆ وە هەیە كە لێمۆی ترشە یا شیرین، پەیوەندی بەڕەنگەوە هەیە، پەیوەندیی بە زەمەن و كاتی لیمۆ وە هەیە.
1- عەقڵییە ..
بەو مانایەی فیكر لەو بابەتەدا ئامانجە، بۆ ئەوەی بابەتێكی باش بە تێگەیشتنە گشتییەكەیمیان هەبێت، دەبێ ئاگاداری رەگەزەكانی زمانەوانی و چەمكە زیندووەكانی دی بین، كە نووسین بە تێرامانی ورد و سەرنجڕاكێشانەوە وێنا بكەین، ئەوانیش ..فەنتازیا، ئیستاتیكا، تەكنیك، بابەت، شوێنكات، ئەمە بۆ دەقی شیعریی دەتوانین بەم ئاواییە بینای زمان و فیكر بكەین، وێنەیەكی دی بۆ رۆمان، پەیوەندی دەگەڵ ئەم چەمكانەدا هەیە، ئەوانیش گێڕەرەوە، سایكۆلۆجیای كارەكتەر، حیكایەت، ئەفسانە، فلاش باگ بەڵام ئیستا بەشێوەیەكی دیار گرنگی بە خوێندنەوەی بابەتی ریالیستی جادوویی (واقیعی سیحریی) دەدرێت.
لێرەدا دەكرێت بە دوو ئاراستە قسەی لەبارەوە بكەین، یەكەم، ئەوەی دەكرێت نووسین ئیشكردن بێت لەسەر نووسینێكی تر یا مێژوویەكی تر.
دووهەم: دەكرێت نووسین كەشفكردنێكی فیكری یا مەعریفی جیاواز بێت، لەناو قوڵایی شكستەكانەوە فیكر بەشێوەیەكی دیار گەشە بكات، هەر نووسینێك لەدەرەوە ئەم تێڕوانین و دیدە بێت دۆخی ناجێگیر دروستی دەكات، لەتاكدا دۆخی سایكۆلۆجی ناجێگیرو لەكۆمەڵدا توندوتیژی بەرهەمدێنێ.
لەبەراییەوە باسمان لەگرنگیی خوێندنەوە كرد، واتا لە چەمكی خوێندنەوە، باسمان لەهەڵوێستەكردن لەسەر مێژوویەكی تر كرد، بەڵام لە نووسیندا قسە لەسەر ئیشكردن لەسەر مێژوویەكی تر دەكەین، واتا هەم مێژوو رەخنەی دەكەین و هەم ئەلتەرناتیڤ بۆ مێژوو دەدۆزینەوە، ئەوەی ئێمە لەسەری دەوەستین ئەو نووسین و رەخنەكردن و ئەلتەرناتیڤانەن كە بەشێك مێژووی بەشەرییەتی لەسەر وەستاون، لە وێنەیەكی تردا كە نامانەوێ دونیا كوردیی بخەینە دەرەوەی ئەم هاوكێشەیەوە، قسە لەسەر چەند وێستگەیەكی فیكر و گووتاری رۆشنگەری و زمان و دڵەڕاوكێی شیعری كوردیش دەكەین، كە لەڕاستیدا ئیشكردنی ئێمە لەناو قورساییی ئەم بابەتە گەیشتنە بە دۆزینەوەی رێگاچارەیەك بۆ هەوڵوەشاندنەوەی عەقڵی باو، كە لە رەحمی كوولتوور و ترادسیۆنی كۆمەڵایەتیەوە سەرچاوەیان گرتووە.
سەرەتا بەكورتی قسیەك لەسەر رەگی شیعریی لەناو زمان و روئیای شیعری كوردیدا دەخەینەڕوو، بۆ ئەوەی لەقوڵایی شیعریی كوردی تێبگەین پێویستە دیدیچكی وردمان لەسەر دۆخی شیعری كوردی لەقۆناغی كلاسیك هەبێت، بۆ ئەم مەبەستە دێین قسە لەسەر زمان و روئیای مەحوی دەكەین و دواتر قسەلەسەر ئەو فۆرم و زمانە شیعرییە دەكەین كە دوای زیاتر لە سەدەیەك بەسەر زمان و دڵەڕواكێی لە شیعری كوردیدا هاتووە، بۆ ئەوەی لە خەون و زمان و فیكری شیعری كوردی، پێویستە قسە لەسەر مانا و دڵەڕاوكێی شیعر لای مەحوی تەماشا بكەین كە لە كلاسیكەوە تا ئێستا یەك جۆر تێڕوانین و فیكری تێدابەرقەراربووە، دەبێ پرسیار لە مانا قوڵەكانی شیعر بكەین، ئەگەر لەسەد ساڵی رابوردودا زمان و خەیاڵ لای مەحوی گومان و دڵەڕاوكێی لەناو ئیماندا چڕكردوەتەوە، دەبێ ئێستا شیعر هەڵگری جۆرێكی لە پرسیار و دڵەڕاوكێی و گومان بێت ، دەبێ لەم دۆخەدا شیعرخەونێكی گەورەی لە گومان و دڵەڕاوكێی هەبێت، خەونێك ئینسان لەو سەرسامی و نائومێدییە بە ئیرادە بكات ، ئەگەر گوناح لای مەحوی رەگێكی لە ناو سۆفیزم و ئایندا بێت، دەبێ بۆ دۆخی ئێستا هەم لە قوڵایی مێژوییەوە هەم لەناو گەشەی زمانەوە قسە لەسەر توانای عەقڵیی و فیكری هەبێت، دەبێ قسەمان لەسەر وەهم و بچوككردنەوەی ئینسان لەناو وەهمی كولتوری كۆنزێرڤاتیڤی هەبێت، ئەگەرچی ئەم خەونانەی ئێمە باسی لێوە دەكەین لە شیعردا خەونگەلێكن پەیوەندییان بە سروشتی بیركردنەوەی ئێمەیە بە هوشیارییەكی سیاسیەوەیە هەیە، دەكرێت قسە لەسەر چوارچێوەی ئەو خەونەش بكەین، كە لەناو سروشت و بووندا سەرچاوە بگرێت.
خەمێكی تری ئێمە ئەوەیە كە چۆن لەو فۆرمە ریالیستیە بیركردنەوەمان بە بەشێكی گرنگ لەناو خەون و دڵەڕاوكێی شیعر و زمانی شیعریی، كە رێگای ترمان بۆ دەخاتە بەردەست، ئەگەر پرسیاری ئێمە لە زمانی شیعریی ئەوەیە بێت، كە زمان و دڵەڕاوكێی زمانی شیعریی لە قۆناغەكانی كلاسیك و رۆمانتیك و ریالیستدا لە هەناوی سۆفیزمی ئاینی و خەونی عاشقانەوە بگوازرێتەوە بۆ تووڕەبونێكی رەها، ئەوا دەبێت ئەلتەرناتیڤی ئێمە ئەوە بێت زمانی شیعریی زۆرترین پرسیار و نائومێدی لە هەناویدا هەڵگرتبێت، كە بریتین لە پرسیار لە وەهم و گوناحەكانی ناو قورسایی كولتور و ترادسیۆنی كۆمەڵایەتی.
ئەوەی لەبارەی نووسینەوە ئاماژەمان پێدا، كە نووسین وێڕای رەخنەكردنی مێژوویەكی ترە، ئیشكردنە لەسەر دۆزینەوەی ئەلتەرناتیڤ بۆ رەوینەوە لەو شەڕانگێزییەی كە ئینسان لەناوخۆیدا هەڵیگرتووە، بۆ ئەوەی نووسین وەك چەمكێكی گرنگ لە ژیانی رۆژانەی ئینسان بخەینەڕو، دەبێ چەند وێستگەیەكی گرنگ لە دونیا بە گشتیی و دونیای كوردی بە تایبەتی وەربگرین، لە چەمكی خوێندنەوەدا قسەمان لەسەر شكستی عەقڵانییەتی خۆرئاواكرد كە لە سەرەتای سەدەی بیستەم بەدیاریكراوی لەگەڵ هەڵگیرسانی جەنگی یەكەمی جیهانی، كە تێیدا باسمان لە هۆكار و كاریگەرییە نەرێینی و پرسیاری رۆشنبیرانی ئەو قۆناغە كرد، كە بەهۆیانەوە دەركەوتنی هەردوو بزوتنەوەی دادائیزم و سوریالیزم و گۆڕانكاری نەرێنی لە سایكۆلۆجییەتی تاك.
لە وێستگەی یەكەمدا قسە لەسەر كاردانەوەی هایدگەر دەكەین بەرانبەر شكستی عەقڵانییەت لە خۆرئاوا دەكەین، كەتێدا هایگەر سوربو لەسەر هەڵوەشاندنەوەی میتافیزیكی رۆژئاوا كە عەقڵانییەتی خۆرئاوای لەسەر بونیادنراوە ، ئەوانیش (روح، لۆژیك، عەقڵ) لەو سەروبەندەدا هایدگەر بەتووندی هێرش دەكاتە سەر پرۆژەی رۆشنگەری نیوكانتیزم و قوتابخانەی ماربۆرگ، كە ئارنست كاسیرەر رابەرایەتی دەكرد، لەبارەی ململانێی نێوان هادگەر و كاسیرەر، لەشاری زیورخ كۆنفرانسێك لەو بارەیەوە كرا، كەتێدا هادگەر زۆر بەتووندی هێرشی كردە سەر پرۆژەی كانتیزم و قوتابخانەی ماربۆرگ، هایدگەر پێی وابوو دەبێ دەستبەرداری ئەو ترادسیۆنە عەقڵانییەتە بین كە لە سەدەی هەژدەوە باڵا دەستە، لەم شەڕە فیكرییەدا هایدگەر بەسەر كاسیرەردا سەردەكەوێت، بەڵام شكستی عەقڵانیەت درێژەی دەبێت و ئەم جارەیان نازیزم و فاشیزم سەرهەڵدەدەن و، شەڕێكی تری ماڵوێرانی سەرهەڵدەدات، هەر ئەمەشە وادەكات شەڕێكی فیكریی قوڵ لە دژی عەقڵانییەت سەرهەڵبدات، ئەمجارەیان تەواوی عەقڵ دادگایی دەكرێت، كە قوتابخانەی فرانكفۆرت رابەرایەتی دەكات و هەریەك لە هۆركایهمەر و ئادۆرنۆ رابەرایەتی دەكەن، دەرئەنجام لەترسی زەبروزەنگی نازیەكان هەریەك لە ئادۆرنۆ و هۆركایهمەر، ئەڵمانیا بەجێ دەهیڵن و روو دەكەنە وڵاتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا، ساڵی 1947 كتێبێكی گرنگیان بە ناوی (دیالكتیكی عەقڵ) بڵاودەبێتەوە.
وێستگەی دووهەم ..
لە دونیای كوردیدا وێستگەیەك وەك نمونەی بەرپەرچدانەوەی عەقڵ و زمان و خەیاڵ لەم نووسینەدا دەخەینەڕو، ئەوانییش (گروپی روانگە) و گروپی كفریی.
وەك خۆیان لەبەیاننامەكەیاندا ئاماژەیان پێداوە، ئەو گۆڕانكاریە بابەتیانەی لە دونیای رۆشنبیریی و ئەدەبیدا رویانداوە ، بەتایبەتی لە وڵاتانی عەرەبی و عیراقی، بە تایبەتی لە وڵاتانی وەك میسر، لوبنان، عیراق، هەریەك لە گۆڤارەكانی گالیری 68ی میسری و گۆڤاری شیعری لوبنانی و گۆڤاری 69ی شیعری عیراقی، ئەمە بووە سەرەتایەك لە باشوری كوردسات ساڵی 1970 گروپی روانگەو گروپی كفریی سەرهەڵبدەدەن، كە تێدا تیشك بخەنە سەر برینەكانی دونیای زمان و خەیاڵی كوردیی بە تایبەتی زمان و خەیاڵی شیعری كوردی كە لە دۆخێكی حەماسیدا گیری خواردبوو، ئەوەی مایەی تێڕامانە ئەوەیە ئەم دوو گروپە شاعیرەكان خۆیان بوون ئەم گروپەیان دامەزراند و هەر خۆیان بوون هەستیان بەو دۆگماییەی شیعر و زمانی كوردی كردبوو، لەغیابی رەخنەدا كە لەناو روحی حەماسەتدا رەخنەی ئەدەبی كوردی تووشی جۆرێك لە چەقبەستوویی بوو تەنانەت بۆی نەبوو رەخنە لە خەیاڵ و زمانی شیعریی كوردی بگرێت، قۆناغی حەماسەت بیری رەخنەیی كوشتبوو، ئەمە وایكرد ئەو شاعیرانەی دركیان بەو دۆخە نالەبارە كرد ئەوان لەبری رەخنەگرەكان دەست بۆ پرۆژەیەكی فیكریی لەو شێوەیە ببەن، بكەرە چالاكەكانی گروپی روانگە بریتی بوون لە شێركۆبێكەس، جەمال شارباژێڕی، جەلال میرزا كەریم، حسین عارف، كاكە مەم بۆتانی. گرووپی كفریش بریتیی بوون لە لە تیف هەڵمەت، فەرهاد شاكەلی.
گروپی روانگە بەو پێیەی خاوەن گۆڤاری خۆیان بوون، توانییان سود لەو دەیان و سەدان كتێب ببین، كە ئەو گروپە عیراقی و لوبنانیانە وەریان گێڕابووە سەر زمانی عەرەبی، هەر ئەوەش بوو تارادەیەك زمان و خەیاڵی شیعریی كوردییان بە ئاراستەی نوێ بونەوە برد، ئەمە وێڕای ئەوەی ئەم گروپەلەگەڵ نەوەی كۆن و بەشێك لە نەوەی خۆیان تووشی بەریەككەوتن دەبن، بەڵام ئەمان بەردەوام بوون لە كارەكەیان و توانیان سێ ژمارەی گۆڤاری روانگە دەربكەن، ئیدی دۆخی سیاسی و نالەبارەی تەنگی بە گروپی روانگەش هەڵچنی و ئەوانیش نەیانتوانی درێژە بە پرۆژەكەیان بدەن، هەر ئەمەشبوو جارێكی دی خەیاڵ و زمانی ئەوانیشی گەڕانەوە نێو سەنگەری حەماسەت و مقاوەمەت.
لەكۆتاییدا ئەوەی من دەمەوێ هەڵوێستەی لەسەر بكەم، ئەوەیە نووسین وەك چەمكێكی كاریگەر لە دونیای ئێمەدا پێویستی بە تێگەیشتنێكی قوڵە بۆ دۆزینەوەی فیكر لەناو پرسیارە نەوتراوەكان، نووسین پێویستی بە زمان و بیركردنەوەیە لە ناو گوومان و دڵەڕاوكێ، پێویستی بە دۆزینەوەی خەونی تازەبوونەوەیە، ئەم هەموو پرسیار و گەڕانە لەناو نووسین و زمان، پێویستی بە راچڵەكانە لەم دۆخەنالەبارەی زمان و فیكری كوردیدا، دەبێ لەوە تێبگەین كە زمان و تەكنیك لە ناو خەیاڵ و دیدی شیعری كوردیدا پێویستی بە دونیایی بوونە، پێویستمان بە گەیشتنە بە یەقین كە ئەوەی دەنووسرێت بەشێكی زۆری ئیفرازاتی غەریزی و تووڕە بوونە، ئەوەی ئێمە لەو دۆخە ناجێگیرە سایكۆلۆجییە رزگار دەكات، پرسیاركردنە لە دین و سكس، پرسیاركردنە لەهەموو قەدەغەكراوێك.
سەرچاوە ..
1- فەلسەفە، رۆشنگەریی ، فیندەمینتالیزم.
هاشم ساڵح .. وەرگێڕانی شوان ئەحمەد.
2- گۆڤاری روانگە.
دانا عەسكەر
May 6, 2022
سەرچاوە: galawej
