کرمانج گوندی
لە ئەنجامی بێئومێد بوونی ئەردوغان لە ئەمریکایێ گرژیی کەوتۆتە نێوان ترەمپ و ئەردوغا
هێرشەکانی توند و دژواری تورکیا، بە تایبەت، لەو سێ ــ چار هەفتەی ڕابردوو، لە ڕێگەی بەناو، سوپای نیشتیمانیی سووریایێ، بۆ سەر هێزەکانی دیموکراتیکی سووریایێ (هدس) لە بەنداوی تشرینێ، تەنێ ئێك هۆکاری سەرەکیی هەیە. ئەویش ئەوەیە کە تورکیای ئەردوغانێ هیچ ئومێدێکی نەماوە بەوەی کە ئەمریکا ڕێگەی پێبدا وەك خۆی ئارەزوویتی کوشتاری کوردان بکا.
ئەرۆغان، ساڵانێکە بە ئەمریکا دەڵێ، دەبێ "ئێمە یان یەپەگە" هەڵبژێری، وەلێ ئەمریکا گوێی بۆ شل نەکردوە. لەو دواییە، ئەردوغان گوتی، "مانەوەی هێزی چەکداری کوردان لە باکووری سووریا هێلی سۆرە." لە بەرامبەر ئەوە ئەمریکا بوونی خۆی لە کوردستانی بندەستی سوریایێ زێتر کرد و چەکی زێتریشی بە هێزەکانی هدس دا. لەوەش وێوەتر، هوشدارییەکەی مارکۆ روبیۆ، وەزیری دەرێی ئەمریکایێ، دوای سوێند خواردنی، و دواتر لە سێنەتی ئەمریکایێش گوتی، "نابێ ڕێگە بە تورکیایێ بدرێ سوود لە پڕۆسەی ڕاوەگواستنی حکوومەت (لە بایدن بۆ تڕەمپ) وەرگرێ و هێرش بکاتە سەر کوردان. ئێمە پشت لە هاوپەیمانەکانمان ناکەین. لە سێنەتی ئەمریکایێ تورکیایان ئاگەدار کردۆتەوە کە "واز لە کوردان بێنە، دەنا ئابووری وڵاتەکەت وێران دەکەین. هەر لە سێنەت لایحەیێکی قانوونی لە دژی تورکیایێ ئامادە کراوە؛ هەر کاتێك تورکیا هێرش بکاتە سەر کوردان، لایحەکە بخرێتە دەنگ دان. دەنگگەلێکی زۆر لە کۆنگرێسی ئەمریکایێ بۆ پشتوانیی کردن لە کوردان هەیە بە جۆرێك کە هەر گیز پێشینەی نەبوە.
تورکیا لەلایێك هێرشەکانی سەربازیی خۆی بۆ سەر کوردان زێتر کردوە، کەوتۆتە کەین و بەینی دیپلۆماسیی و کۆبوونەوەی لەگەڵ وڵاتەکانی دیکەی داگیرکەر، و لە لایێكی دیکە جارەکی تر گەمەی "دانوساندن" دەگەڵ ئیمڕاڵی دەست پێکردیتەوە. وەلێ، لە چارچێوەی ئەو یاریانە، بە تایبەت گەمەی دانوساندن، ئەردوغان تەنیا جەخت لەسەر ئێك مەرامنامە دەکاتەوە، ئەویش داماڵینیی چەك لە پەکەکە و هدسەیە.
خەباتی میللەتی ئێمە لە باکووری وڵات، گەیشتۆتە قۆناغێك کە بارێكی ماڵیی و گیانیی سەنگینی خستۆتە سەر تورکیایێ. لەوەش وێوەتر، ئەردوغان پشتگیریی ئەمریکا و وڵاتانی ئۆروپای لە بارەی کوردستانێ، بەتایبەت، کوردستانی بندەستی سووریایێ، لەدەست داوە. ئەردوغان ئەو ڕاستییە باش دەزانێ کە بەبێ پشتگیریی ئەو وڵاتانە، لە خەونی شەوانەشی سەرکەوتن بەسەر کوردان بە چاوی خۆی نابینێ. لەبەرهەندێ، گەرەکە پەلە لە چەك دانان نەکرێ.
هەڵبەت، چیدی گومان لە نێوەرۆکی نامەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان ناکرێ لەمەڕ بژارەی دانانی چەك. بەڵام، ناکرێ مەودایێك بۆ ئەو شیمانە نەهێڵردێتەوە کە ڕەنگە پلانێکی دیکەی هەبێ کە هێشتا بۆ میللەت ڕۆشنی نەکردۆتەوە جودا لەوەی کە دەیەوێ لە ڕەهەندی سیاسیی خەبات چڕتر بکاتەوە. وەلێ، ئەگەر ئەوە مەبەست بێ، لەو نێوانە پرسیارێك دێتە پێش ـــ ئایا تا ئێستا پەکەکە و خودی ئۆجەلان دەرگەی دانوساندنیان بە ڕووی دەوڵەتی تورکیایێ داخستیە؟ وەرامەکە رۆشنە، نەخێر، ئەوانە دەرگەی دانوساندنیان دانەخستوە. لە ساڵانی ١٩٩٠کان، پەکەکە چەند جارەك بە ئێكلایی جەنگی لەگەڵ تورکیایێ ڕاگرت بۆ ئەوەی زەمینە بۆ نەخشە ڕێگەی سیاسیی بڕەخسێنن. وەلێ، وەرامی تورکیایێ هەمیشە بە هەمان شێوەی ئێستاکانێ ئەوە بوە کە "پەکەکە دەبێ چەك دابنێ." ئا لەو حاڵەتە، دەکرێ پرسیار بکرێ، داخوا ئەو نەخشە سیاسییە چیە کە ئۆجەلان باسی لێوە دەکا کە لەوانەیە کارێگەرێتیی لەسەر تورکیایێ دابنێ؟
مایەی خۆشحاڵییە کە قەندیل هوشیارانە شرۆڤەی داخوازییەکەی ئۆجەلانی کرد و وێدەچێ ئەو داخوازییەی ڕەد کردبێتەوە. چونکە، قەرەیلان هێمای بەوە کرد، باشە ئەگەر ئێمە چەك دابنێین، پلانی دەوڵەتی تورکیایێ چیە بۆ چارە کردنی دۆزی گەلێ کوردستانێ؛ بایکیش ئاماژەی بەوە کرد کە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا، ئۆجەلانی خستۆتە دۆخێکی دژوار و ناهەموار کە وان ئاخافتنا بکت.
لەبەر مەرامڕەشیی ئەردۆغان و دەوڵەتە فاشیستەکەی وی، نەك هەر نابێ قەندیل چەك دابنێ، بەڵکو گەرەکە چەکەکانیان لەسەر شانانەکان و لەپگەلی گەریلاکان هوشیارانە بە زهنییەتێکی تیژتر و لە قۆناغێکی باڵاتر لە ئامادە بوون بمێنن. هەر وەختەك تورکیای دوژمنکار، مەرامنامەی پاکژی خۆی نیشان دا، گۆڕانکاریی دەستووریی دەستی پێکرد، و گەلانی کورد و تورك لەناو دەستووری نوێی تورکیایێ "ئێکسان" کران و دان بە بەبوونی فەرهەنگ، زمان، مێژوو، و جوگرافیای دیرۆکیی گەلی کوردستانێ نرا، و غەیرە تورکەکانی دیکە تورکیایێ تەسکەرەی خۆزای خۆیان پێدراوە، و تورکیای شۆڤێنیستیی ئێك میللەتیی بوە تورکیای دیموکراسیی فرە میللەتیی، ئەو کات، پەکەکە بە خۆی چەك دادەنێ.
لە کۆتایی، ئێمە وەك میللەت پێویستە ئەو ڕاستییە وەبیر خۆمان بهێنینەوە کە دەبینین ئەردوغان ـــ باخچەلیی گۆتە لە خۆشەویستیی نێوان تورك و کورد دەکەن، هۆکاری هەرە سەرەکیی ئەوەیە کە لە تەواوی بەرەکانی جەنگ لە قەندیل و لە کوردستانی بندەستی سووریایێ ئێك هەنگاو سەرکەوتنیان وەدەست نهێناوە، و ئەو پشتگیرییەی پێشتر لەسەر ئاستیی جیهانێ هەیان بوو، ئەو پشتیگرییەیان لەدەست داوە. بۆیێ ئەو دوو پانتورکانە جارەکی دیکە ماسکی پڕۆ کوردیان پۆشیوە و ڕوویان لە ئیمڕالی کردیە. لە تەواوی گۆتەکانیشیان لەمەڕ خۆشەویستیی نێوان کورد و تورك بە ئێك وشە باسیان لە گۆڕانکاریی دەستووریی و تەسکەرەی گەلی کوردستانێ لە هەموار کردنەوەی دەستوور نەکردوە. تەنێ و تەنێ پێ لەسەر داماڵینیی چەك لە پەکەکە دەکەن. ئەوانە، ئەگەر ئومێدیان بە ئەمریکایێ مابا و بیانتوانی با ڕەفتاری "گورگە بۆرانە" لەگەڵ کوردان بکەن، ئەوانە هەرگیز جارەکی دیکە لە دەرگەی ئیمڕالیان نەدەدا. لەوەش زێتر، لەوان چەند ڕۆژانی ڕابردوو، لە قۆناغی نەمانی ئومێدی ئەردوغانێ بە ئەمریکایێ کارەکە گەیشتۆتە قۆناغی گرژیێکی توند لە نێوان ئەردوغان و دەوڵەتی تڕەمپ. لەبەرهەندێ، لە قۆناغێکی ئەوها کە پشتگیریی جیهانیی بۆ پاراستنی دۆزی کوردان لە زێدە بوونە، نابێ نەك هەر چەك دانەنرێ، بەڵکو نابێ هەرگیز بیریشی لێ بکرێتەوە.
سەرچاوە :ئاکاونتی فەیسبوکی کرمانج گوندیی
