دیالۆگی نیشتمان ..
نوام چۆمسکی، کەسایەتییە ڕۆشنبیرە بەرزەکەی سەردەمی ئێمە، چۆمسکی بە هەوڵە بێوچانەکانی بۆ ڕاستی و دادپەروەری ناسراوە، هەرگیز لە بەشداریکردن لە لێکۆڵینەوە و ڕەنگدانەوەی و ڕەخنەدا نەوەستاوە.
بەشدارییەکانی چەندین دیسیپلین دەگرێتەوە، لە زمانەوانییەوە تا زانستی سیاسی، ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە وەک فەیلەسوفێک کە پێیەکانی بە توندی لەسەر زەوی بێت.
ژیانی هونەری چۆمسکی لە زمانەوانیدا دەستی پێکرد، شۆڕشێکی گەورەی لە خوێندنی زماندا بە تیۆری ڕێزمانی زاوزێی خۆی. ئەم کارە پێشکەوتووانە تەحەدای چەمکە دامەزراوەکانی کرد و ڕێگەی نوێی بۆ تێگەیشتن لە عەقڵی مرۆڤ کردەوە. بەڵام هەوڵە فیکرییەکانی چۆمسکی لە سنووری لێکۆڵینەوەی ئەکادیمیدا نەوەستا؛ درێژبوونەوە بۆ چالاکیی کۆمەڵایەتی و سیاسی.
چۆمسکی بە درێژایی ژیانی بە چەقبەستوویی بانگەشە بۆ بزووتنەوە پێشکەوتنخوازەکان لە سەرانسەری جیهاندا کردووە. ڕەخنەکانی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا و دەسەڵاتی کۆمپانیاکان و دەستکاریکردنی میدیا وایکردووە کە دەنگێکی دیار بێت لە خەبات بۆ دادپەروەری کۆمەڵایەتی. بەردەوام پاڵپشتی لە مافی گەلانی ستەملێکراو کردووە، هاودەنگی لەگەڵ ئەو کەسانەدا وەستاوە کە دژی ستەمکاری و ئیستغلالکردن دەجەنگن.
یەکێک لە نموونە هەرە دیارەکانی پابەندبوونی چۆمسکی بە دۆزی پێشکەوتنخوازانە، پاڵپشتییەکەی لە شۆڕشی ڕۆژاڤا و سەرسامییە بە گەلی کورد. شۆڕشی ڕۆژاڤا لە باکوری سوریا دەستیپێکرد و تاقیکردنەوەیەکی کۆمەڵایەتی-سیاسییە لە دیموکراسی ڕاستەوخۆ و یەکسانی جێندەری و بەردەوامیی ئیکۆلۆژیدا. چۆمسکی ستایشی ئیدارەی خۆسەر بە سەرۆکایەتی کورد دەکات بۆ ڕێبازی داهێنەرانە لە حوکمڕانی و بەرخۆدان لە دژی هەردوو ڕژێمی داعش و دەسەڵاتی پاوانخواز.
چۆمسکی لە مانگی یەکی ساڵی ٢٠٢١ وتارێکی پێشکەش بە خوێندکارانی ڕۆژاڤا کرد و تیشکی خستە سەر گرنگی خەباتیان و کاریگەرییە بەرفراوانەکانی بۆ دادپەروەری جیهانی. قسەکانی بە قووڵی دەنگی دایەوە لەگەڵ ئامادەبووان، ڕەنگدانەوەی باوەڕە بەردەوامەکەی بوو بە هێزی بزووتنەوە بنەڕەتییەکان بۆ کاریگەری گۆڕانکارییەکی مانادار. چۆمسکی بە خوێندکارەکانی وتووە "هەوڵەکانتان بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەک لەسەر بنەمای بنەماکانی ئازادی و دادپەروەری و یەکسانی چرایەکی هیوایە لە جیهانێکدا کە نادادپەروەری و چەوساندنەوەی لێکەوتووە"، جەختیشی لە هاوسۆزی خۆی لەگەڵ دۆزی ئەوان کرد.
پاڵپشتیی بێوچانی چۆمسکی بۆ کوردستان و داننان بە خەباتی گەلی کورد، میراتەکەی وەک هاوپەیمانێکی ڕاستەقینەی پێکهاتە پەراوێزخراوەکان چەسپاندووە. توندی فیکری و ڕوونی ئەخلاقی ئەو ئیلهامبەخش بووە بۆ نەوەکانی چالاکوان و زانا و هاوڵاتیانی ئاسایی بۆ پرسیارکردن لە دۆخی ئێستا و هەوڵدان بۆ جیهانێکی باشتر.
لەگەڵ بڵاوبوونەوەی هەواڵی خەواندنی چۆمسکی لە نەخۆشخانە، لە سەرانسەری جیهانەوە نیگەرانی و هیوای خۆشی دەڕژێت. کاریگەرییەکانی لەسەر جیهانی بیرۆکەکان و بەشدارییەکانی لە شەڕی دادپەروەری کۆمەڵایەتیدا، بێئەندازەن. لە کاتێکدا ڕەنگە تەندروستی جەستەیی لەرزۆک بێت، بەڵام بەهێزی قەناعەتەکانی و قووڵی تێڕوانینەکانی وەک جاران بەهێز دەمێنێتەوە.
لە تێڕامان لە ژیان و کارەکانی چۆمسکیدا، دەردەکەوێت کە فەلسەفەی ئەو فەلسەفەیەک نییە کە لە تاوەرە عاجییەکان یان تیۆریزەکردنی ئەبستراکتدا قەتیس بێت. بەڵکو فەلسەفەیەکی ژیاوە، ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە واقیعەکانی جیهان و خەباتی گەلەکەیدا هەیە. بەدواداچوونی بێوچانی ئەو بۆ ڕاستی و دادپەروەری وەک بیرخستنەوەیەکی بەهێز کاردەکات کە بەشداریکردن و چالاکیی فیکری یەکتریان لەدەست نادات بەڵکو لە ڕاستیدا بە قووڵی تێکەڵاون.
میراتی نوام چۆمسکی میراتێکی کاریگەری قووڵ و پابەندبوونی بێ چەواشە بۆ باشترکردنی مرۆڤایەتییە. لەگەڵ چاکبوونەوەیدا، جیهان بە سوپاسگوزاری و چاوەڕوانییەوە سەیری دەکات، بەو هیوایەی کە ئەم بیرمەندە ڕێزدارە بەم زووانە بگەڕێتەوە بۆ ئەرکی تەواوی ژیانی خۆی کە تەحەدای نادادپەروەرییەکان و داکۆکیکردنە لە جیهانێکی دادپەروەرتر و دادپەروەرانەتر.
