دکتۆر تۆماس شنایدەر سەرۆکی ناوەندی بەرلین-ی ناسراو لەسەر ئاستی جیهان بۆ نەخۆشییەکانی رۆماتیزم و دەمارەکان ساڵی پار سەردانی عیراقی کردووە و لە نزیکەوە چۆنییەتی و جۆری ئەو چارەسەرو دەرمانانەی بۆ نەخۆشییەکانی رۆماتیزم و هەوکردنی جومگەکان بەکاردێت بینیووە و ئەمساڵ چاوپێکەوتنێکی لەگەڵدا کراوە و لێرەدا کورتەی ئەو دیدارە دەخەینەڕوو، سەرەتا دکتۆر شنایدەر دەڵێت: کاتێک سەردانی عیراقم کرد تووشی شۆک بووم، چونکە ئەو چارەسەرانەی بۆ ئەو نەخۆشییانە بەکاردێن هی سەردەمێکی زۆر کۆنە و هیچ جۆرە کاریگەرییەکی راستەقینەیان نییە بۆ چارەسەری ئەو نەخۆشییانە و زۆریان تەنیا ئازارشکێنن و نیشانەکانی نەخۆشییەکە بۆ ماوەیەکی کاتیی ناهێڵن، هەر کاتێک کاریگەری دەرمانەکە نەما ئازار و ناڕەحەتی بۆ نەخۆشەکە دەگەڕێتەوە، تەنانەت وردە وردە وادەکات 3 بۆ 5 ئەوەندە زیاتر ئەو نەخۆشییە کاریگەری لەسەر جومگە و دەمارەکان جێبێڵێت تا وایلێدێت ئەو کەسە توانای جووڵە و رۆیشتن لەدەست بدات.
لەبارەی ئەوەی نەخۆشی رۆماتیزم و هەوکردنی جوومگەکان چییە و هۆکارەکانی چین؟ ئەو پزیشکە دەڵێت: ئەو چارەسەرانەی لە عیراق بەکاردێت نزیکەی 20 ساڵە لە ئەڵمانیا بەکارناهێنرێن و بۆ حاڵەتی زۆر پێویست نەبێت ئازارشکێن نادرێت بە نەخۆش و بە رەچەتەی پزیشک دەفرۆشرێن، لە ئەڵمانیا لەمێژە تێگەیشتوون بۆ چارەسەر پێویستە سەرەتا هۆکارەکانی نەخۆشییەکە چارەسەر بکرێت نەک نیشانەکانی، ئەوەش کلیلی چارەسەری ئەو نەخۆشییانەیە، هۆکاری سەرەکیش بۆ هەوکردن و تێکچوونی جومگەکان نیشتنی خوێیە لەسەر ئەو ئێسک و جومگانە بۆ ماوەیەکی زۆر، بەهۆی لاوازیی رێڕەوی خوێن لە لەشدا و لێچوونی ئەو شلەیەی لە نێوان جومگەکاندا هەیە هۆکارەکەشی بەرزبوونەوەی خوێی یۆریا بێت یان تەشەنەکردنی نەخۆشی دا‌ء الملوک بێت و..هتد، 9 ٪ هۆکارەکانی ئەو نەخۆشیانە ئەو خوێیەیە کە لەسەر جومگەکان کلس دروست دەکەن و هەموو ئەو نەخۆشیانەی پەیوەستن بە جومگەی پەلەکان و بڕبڕەی پشتەوە هۆکارە سەرەکییەکەی ئەو خوێ نیشتووەیە کە کلسی دروستکردووە و وادەکات بە تێپەڕبوونی کات ئەو جومگانە بریندار بکات و ئەو مادەیەی نێوانیان بخورێت و کەمبێتەوە و نەخۆش تووشی ئازار ببێت.
هەروەها ئەو پزیشکە دەڵێت: یەکێک لە بیرۆکە هەڵەکانی لێرە پەیڕەودەکرێت ئەوەیە کالیسیۆم لە شێوەی حەبدا دەدرێت بە نەخۆشێک کێشەی جومگەکانی هەیە، ئەوە وادەکات حاڵەتەکەی خراپتر بێت و ئەو کالیسیۆمە دەبێتەوە بە خوێ و لەسەر جومگەکان دەنیشێت، حەبی کالیسیۆم دەبێت بدرێت بە کەسێکی ساغ کە هیچ کێشەیەکی جومگەی نەبێت و بۆ کەسی نەخۆش حاڵەتەکەی خراپتر دەکات.
چارەسەر چییە؟
لەبارەی ئەوەی ئایا چارەسەری نوێ بۆ نەخۆشی رۆماتیزم و هەوکردنی جوومگەکان لە ئەڵمانیا چییە؟ و چ تەکنیک و دەرمانێک بەکاردێت؟
د. شنایدەر دەڵێت: پسپۆرانی رۆماتیزمە و جومگەکان لە ئەڵمانیا سەرەتا کاردەکەن بۆ چالاک کردنەوەی ئەو جومگەیەی کێشەی هەیە، بەوەی ئەو خوێیەی چەندین ساڵە لەسەر ئەو جومگانە نیشتووە لادەبەن و وردە وردە کاری چینەکانی دەوری جومگەکە سروشتی دەبنەوە و کەسەکە چاک دەبێتەوە، هەروەها هەندێ دەرمان بەکاردێت کە چارەسەرن نەک ئازارشکێن و لە ساڵانی نەوەدەکاندا زانا سویسرییەکان پێکهاتەیەکیان دروست کرد لە ڤیتامین بی دەچێت و ناوی ئەلفا ئەرثروفیرۆل-ە لە هەندێ پێکهاتەی سروشتییەوە وەردەگیرێت بۆ نموونە لە شاخی گیانداری مارال و ژەهری مار و چەوری ماسی قرش جگە لە 50 پێکهاتەی دیکە رادەی کاریگەری بایۆلۆجی ئەو مادەیە زۆرە بۆ چارەسەری ئەو نەخۆشییە، چونکە کاردەکات بۆ چالاک کردنی رێڕەوی خوێن لە جومگە و ئێسکدا، جگە لەوەی دەچێتە نێو ئەو خوێ نیشتوانەوە و لە ناوەوە شییاندەکاتەوە و بۆ ئەبەد چارەسەریان دەکات یاخود باشتر بڵێین تا جارێکی دیکە خوێ دروست دەبێتەوە، بەڵام ئەوە چەندین ساڵی دیکەی دەوێ تا ئەوە روودەداتەوە، بۆیە نەخۆش چیتر پێویستی بە دەرمانی ئازارشکێن و هەوکردن نابێت بە بەردەوامی بیخوات.
لە ئەڵمانیا چارەسەری جومگەکان بە هەفتەیەک بۆ سێ هەفتە دەکرێت بە دەرمانێک نرخێکی گونجاوی هەیە، بەڵام ئامارە پزیشکییەکانی عیراق تووشی شۆکی کردم خەڵکی لە قاچ دەکەون و کەمئەندام دەبن بۆ نەخۆشییەک کە نە شێرپەنجەیە و نە ئایدزە و نە شەکرەیە، بەڵکو هەوکردنی جومگەکانە!
لە ئێستادا لە ئەڵمانیا نەخۆشی جومگەکان بە نەخۆشییە مەترسیدارەکان دانانرێت، بێگومان ئەگەر شکان و داڕمان و پچڕانی تێدا نەبێت ئازار و هەوکردنی جومگەکان نیشانەی ئەوەیە بەو خوێیە پیسبووە و ماوەی هەفتەیەک بۆ سێ هەفتە لە پاککردنەوە، جومگەکە دەچێتەوە دۆخی سروشتی جارانی و بۆ ماوەیەکی زۆر نەخۆش دەتوانێت ئەو کێشەیەی بیرچێتەوە.
ناوی نەخۆشییەکە
نەخۆشی جومگەکان کە لە عیراق هەر یەکەی بە جیا چارەسەر دەکەن لە ئەڵمانیا هەموویان لەژێر یەک ناو کۆکردۆتەوە ئەویش ناوی نەخۆشی Articulatio de sales واتا پێکهاتەی خوێ لەسەر جومگەکان و هەموو نەخۆشییەکانی وەکو «دا‌و الملوک، هەوکردنی جومگە و ئێسک، سەوەفان، گرێ و ئاوسان، رۆماتیزمە، هەوکردنی مادەی لینجی نێوان جومگەکان، هەوکردنی کڵاوەی ئەژنۆ یان ئانیشک..هتد»
ئەو پزیشکە لە وەڵامی ئەوەی لە ئەڵمانیا ئەو مادەیە چییە کە جومگەکانی پێ پاکدەکرێتەوە لەو خوێیەی تێیدا نیشتووە؟ دەڵێت: لەمڕۆدا هەندێک پێکهاتە بەکاردێت لەوانە مادەی ئەلفا ئەرثروفیرۆل-یان تێدایە وەکو دەرمانی Flekosteel کە دەرمانێکی زۆر باشە و بەئاسانی بەکاردێت و جومگەکان هەڵیدەمژن و کاریگەری باشی هەیە لەسەر کاری ئێسک و جومگەکان و مادە لینجەکەی نێوانیان و ریشاڵی ماسولکە و بەستەرەکان و لە شێوەی کرێمیشدا بەکاردێت و زیاتر لە 50 مادە لەخۆدەگرێت لە وانە ئەرتۆ ڤیتامین B3 و ڤیتامین A و ئەلفا ئەرثروفیرۆل و چەوری ماسی قرش.
ئا: رۆزا دڵشاد مەریوانی
سەرچاوە: knwe
