د.توانا
تایبەتمەندی سەرەکی هەندێک سەرۆک وکەسایەتی سیاسی بەردەوام بیانوو بۆبوونی دوژمنی خەیاڵی یە!
لە کایەی سیاسەتدا جوینەوەوگێڕانەوەی وەک ئامرازێکی بەهێزدیارە. ئەوان تێڕوانینەکان بۆ خەڵکی سادە بەجۆرێک دادەڕێژن وپیشان ئەدەن کە کاردانەوەی میڵلەت وکاریگەرییان لەسەر بڕیارەکان بێننە خوارەوە بۆ ئاستی سفر.. وە لایەنگرانی خۆشیان لەناو پارتەکانی خۆیان کۆدەکەنەوەوئاڕاستە دەکەن بۆ ئەم کارە . لە نێو ئەم گێڕانەوەیانەدا، تاکتیکێکی تایبەت بە گشتگیر و زیانبەخش دیارە، بانگەوازی بەردەوامی دوژمنێکی خەیاڵی. ئەم ستراتیژە کە لەلایەن کەسایەتییە سیاسییە جیاوازەکانەوە لە سەرانسەری سپێکترۆمەکەدا بەکاردەهێنرێت، خزمەت بە سەرقاڵکردن و لادانی بەرپرسیارێتی و چەسپاندنی دەسەڵاتی تاکەکەسی وتاکە پارتێک خزمەت دەکات تێگەیشتن لە میکانیزم و کاریگەرییە بنەڕەتییەکانی ئەم تاکتیکە بۆ گوتارێکی گشتی ئاگادارتر و تێگەیشتووتر زۆر گرنگە.
دوژمنی خەیاڵی بنیاتێکە کە بۆ گالڤانایزکردنی پشتگیرییەکان بە دروستکردنی دژبەرێکی ناڕوون، هەرچەندەبە خەیاڵیش، داڕێژراوە. بەڵام ئەم دوژمنە دەتوانێت چەندین شێوەی هەبێت:
1- هەڕەشەیەکی دەرەکی وەک نەتەوە یان قەوارەیەکی بیانی.
2- هەڕەشەیەکی ناوخۆیی وەک گروپێکی کەمینە یڕکابەریان ئۆپۆزسیۆنی سیاسی.
3- چەمکێکی ئەبستراکت وەک "نوخبە" یان "سیستەم".
بەرگێکی تارێکی هاوبەشە بۆ هەموو ئەم دوژمنە وەهمیە دەداشرێ ئەویش بریتییە لە وێناکردنی ئەم دوژمنە وەک هەڕەشەیەکی وجودی بۆ سەر نەتەوە، کولتوور، یان شێوازی ژیان !
کەسایەتییە سیاسییەکان ئەم تاکتیکە بەکاردەهێنن بۆ سادەکردنەوەی پرسە ئاڵۆزەکان بۆ گێڕانەوەی دووانەیی ئێمە بەرامبەر ئەوان. ئەم سادەکردنەوە بۆ زۆر کەس سەرنجڕاکێشە، چونکە ئامانجی ڕوون بۆ تاوانبارکردن و چارەسەربەسڕینەوەی ڕاستەوخۆی بەرامبەر دابین دەکات. هەروەها ڕێگە بەم کەسایەتیانە دەدات خۆیان وەک پارێزەر یان ڕزگارکەر نیشان بدەن، دانیشتووان بەڕابەرایەتی ئەوان لە دژی دوژمنێکی هاوبەش کۆبکەنەوە.
لە ڕووی مێژووییەوە، بەکارهێنانی دوژمنی خەیاڵی، نیشانەی ڕژێمە پاوانخوازەکان بووە. بۆ نموونە، شەیتانکردنی جولەکەکان و کەمینەکانی دیکە لەلایەن ئەدۆلف هیتلەرەوە، بەردێکی بناغەی ئایدیۆلۆژیای نازی بوو، کە هەستی یەکێتی و ئامانجی لەنێو دانیشتوانی ئەڵمانیادا پەروەردە کرد بە دەستنیشانکردنی بزنی قوربانی بۆ کێشەکانی میللەت.
بە هەمان شێوە لە سەردەمی جەنگی سارددا، هەردوو ئەمریکا و یەکێتی سۆڤیەت هەڕەشەی ئەویتریان بەکارهێنا بۆ پاساوهێنانەوە بۆ بنیاتنانی سەربازی و سەرکوتکردنی ناڕەزایەتییەکان.
لە سیاسەتی هاوچەرخدا دوژمنی خەیاڵی وەک ئامرازێکی بەهێز دەمێنێتەوە. لە ئەمریکا هەندێک کەسایەتی سیاسی زۆرجار هەڕەشەی وەک کۆچبەری نایاسایی، توندڕەوی ئیسلامی، یان تەنانەت نەیاری سیاسی ناوخۆیی بۆ کۆکردنەوەی بنکەی خۆیان و پاساو بۆ سیاسەتە مشتومڕاویەکان دەبەن. لە ناوچەکانی تری جیهان، سەرکردەکان تاکتیکی هاوشێوە بەکاردەهێنن، ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، وڵاتانی دراوسێ، یان گروپە ئۆپۆزسیۆنە ناوخۆییەکان وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر سەروەری نەتەوەیی یان ئاسایش لە چوارچێوەیەکدا دادەنێن.
زانایانی ئەم بوارە بەئاشکرا ئاماژەدەکەن کە دەروونناسی لە پشت ستراتیژییەوە،بۆنمونە کاریگەری ستراتیژی دوژمنی خەیاڵی لە سەرنجڕاکێشییە دەروونییەکەیدایە... مرۆڤەکان واپڕۆگرام کراون بۆ وەڵامدانەوەی هەڕەشەکان و هەستکردن بە دوژمنێکی هاوبەش دەتوانێت هەستێکی بەهێزی یەکگرتوویی لەناو گروپەکاندا پەروەردە بکات. ئەم دیاردەیە بە "لایەنگری ناو گروپ" ناسراوە، کە تاکەکان بە پەسەندتر پشتگیری ئەو کەسانە دەکەن کە وەک بەشێک لە گروپەکەیان هەستیان پێدەکرێت لە کاتێکدا دژایەتی ئەوانەی لە دەرەوەی گروپەکەیان دەکەن..!
جگە لەوەش، بەکارهێنانی دوژمنێکی خەیاڵی، پەنجە دەخاتە سەر لایەنگرییە مەعریفیەکانی وەک پشتڕاستکردنەوە و زانیاریی بەردەستبوون. کاتێک مرۆڤەکان گێڕانەوەی دوژمنێک قبوڵ دەکەن، ئەگەری ئەوە زیاترە کە زانیارییەکان بە شێوەیەک لێکبدەنەوە کە ئەم باوەڕە پشتڕاست بکاتەوە و قورسایی ناڕێژەیی بە بەڵگەکان بدەن کە پێدەچێت پشتگیری لێبکەن.
دەرئەنجامەکانی بەردەوامکردنی دوژمنە خەیاڵییەکان
لە کاتێکدا دروستکردنی دوژمنی خەیاڵی دەتوانێت لە کورتخایەندا کاریگەر بێت، بەڵام لێکەوتەی درێژخایەنی بەرچاوی هەیەوەک :
یەکەم: دەتوانێت متمانە بە دامەزراوە و پرۆسە دیموکراسیەکان بسوتێنێت. کاتێک کەسایەتییە سیاسییەکان بەردەوام دوژمنە خەیاڵییەکان بە هۆکاری کێشە کۆمەڵایەتییەکان دەزانن، ئەوە سەرنجەکان لە پرسە ڕاستەقینەکان لادەبات و هەوڵەکانی دۆزینەوەی چارەسەری ڕاستەقینە تێکدەدات.
دووەم: ئەم تاکتیکە دەتوانێت دابەشبوون و دوژمنایەتی لەناو کۆمەڵگاکاندا پەروەردە بکات. کەسایەتییە سیاسییەکان دەتوانن دابەشبوونە کۆمەڵایەتییەکان قووڵتر بکەنەوە بە نیگارکێشانی هەندێک گروپ یان بیرۆکە وەک هەڕەشە و بەشداریکردن لە دیمەنێکی کۆمەڵایەتی جەمسەرگیری و پارچەپارچە. ئەمەش دەتوانێت ببێتە هۆی زیادبوونی هەڵاواردن و نائارامی کۆمەڵایەتی و تەنانەت توندوتیژی.
سێیەم: گرنگیدان بە دوژمنە خەیاڵییەکان دەتوانێت میللەت سەرقاڵ بکات لە لێپرسینەوەی سەرکردە سیاسییەکان. ئەم کەسایەتیانە بە گۆڕینی بەردەوامی تاوانبارکردن خۆیان لە بەرپرسیارێتی کار و سیاسەتەکانیان دەدزنەوە. ئەم لێپرسینەوە نەکردنە دەتوانێت ببێتە هۆی خراپی حوکمڕانی و کێشەکانی ئێستا گەورەتر بکات.
ئەمهەنگاونان بەرەو پێشەوە بەمەبەستی بنیاتنانی خۆڕاگری لە بەرامبەر گێڕانەوەی دەستکاریکردن
بۆ بەرپەرچدانەوەی کاریگەریی کەسایەتییە سیاسییەکان کە پشت بە دوژمنە خەیاڵییەکان دەبەستن، زۆر گرنگە خۆڕاگری لەناو خەڵکدا بنیات بنرێت. ئەمەش چەندین هەنگاوی سەرەکی لەخۆدەگرێت:
پێشخستنی خوێندەواری میدیا: پەروەردەکردنی خەڵک لەسەر چۆنیەتی هەڵسەنگاندنی ڕەخنەگرانە بۆ زانیاری و ناسینەوەی گێڕانەوەی دەستکاریکەر زۆر گرنگە. بەرنامەکانی خوێندەواری میدیایی دەتوانن یارمەتی تاکەکان بدەن کە ڕاستییەکان لە چیرۆکە خەیاڵییەکان جیابکەنەوە و لە پاڵنەرەکانی پشت هەندێک پەیامی سیاسی تێبگەن.
هاندانی بیرکردنەوەی ڕەخنەیی: هاندانی کولتوری بیرکردنەوەی ڕەخنەیی دەتوانێت یارمەتی خەڵک بدات کە گێڕانەوەی سادە بخەنە ژێر پرسیارەوە و بەدوای تێگەیشتنێکی نوانستردا بگەڕێن لە پرسە ئاڵۆزەکان. ئەمەش بریتییە لە پەروەردەکردنی ژینگەیەکی پەروەردەیی کە بەها بە لێکۆڵینەوە و گومان بدات.
بەهێزکردنی دامەزراوە دیموکراتییەکان: دامەزراوە دیموکراتییە بەهێزەکان دەتوانن چێک و هاوسەنگی لە بەرامبەر خراپ بەکارهێنانی دەسەڵاتدا دابین بکەن. دەستەبەرکردنی سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری و چاپەمەنی ئازاد و ڕێکخراوە چاودێرەکانی دیکە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە لێپرسینەوە لە کەسایەتییە سیاسییەکان.
پێشخستنی گێڕانەوەی گشتگیر: هاندانی گێڕانەوە کە جەخت لەسەر ئامانجە هاوبەشەکان و مرۆڤایەتی هاوبەش دەکەنەوە، دەتوانێت بەرپەرچی کاریگەرییە دابەشکەرەکانی دوژمنە خەیاڵییەکان بداتەوە. سەرکردە و کاریگەرەکان لە سەرانسەری کەرتەکاندا پێویستە داکۆکی لە پەیامی گشتگیر و یەکگرتوو بکەن.
بانگەوازی بەردەوامی دوژمنێکی خەیاڵی لەلایەن کەسایەتییە سیاسییەکانەوە، تاکتیکێکە بەقەد خودی دین وسیاسەت کۆنە. بۆ کۆکردنەوەی پشتیوانی و سەرقاڵکردنی لە پرسە ڕاستەقینەکان و لادانی لێپرسینەوە، نێچیری دەروونناسی بنەڕەتی مرۆڤ دەکات. لە کاتێکدا ئەم ستراتیژە لە کورتخایەندا کاریگەرە، بەڵام لە کۆتاییدا متمانە تێکدەدات، دابەشبوون پەروەردە دەکات و ڕێگری لە پێشکەوتنی ڕاستەقینە دەکات. کۆمەڵگا بە پێشخستنی خوێندەواری میدیایی، بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، دامەزراوە دیموکراسییە بەهێزەکان و گێڕانەوەی گشتگیر، دەتوانێت خۆڕاگری لە بەرامبەر ئەم جۆرە تاکتیکە دەستکاریکردنانەدا بنیات بنێت و گوتارێکی گشتی تەندروستتر و ئاگادارتر پەروەردە بکات.
هەنگاونان بەرەو پێشەوە: بنیاتنانی خۆڕاگری لە بەرامبەر گێڕانەوەی دەستکاریکردن
بۆ بەرپەرچدانەوەی کاریگەریی کەسایەتییە سیاسییەکان کە پشت بە دوژمنە خەیاڵییەکان دەبەستن، زۆر گرنگە خۆڕاگری لەناو خەڵکدا بنیات بنرێت. ئەمەش چەندین هەنگاوی سەرەکی لەخۆدەگرێت:
پێشخستنی خوێندەواری میدیا: پەروەردەکردنی خەڵک لەسەر چۆنیەتی هەڵسەنگاندنی ڕەخنەگرانە بۆ زانیاری و ناسینەوەی گێڕانەوەی دەستکاریکەر زۆر گرنگە. بەرنامەکانی خوێندەواری میدیایی دەتوانن یارمەتی تاکەکان بدەن کە ڕاستییەکان لە چیرۆکە خەیاڵییەکان جیابکەنەوە و لە پاڵنەرەکانی پشت هەندێک پەیامی سیاسی تێبگەن.
هاندانی بیرکردنەوەی ڕەخنەیی: هاندانی کولتوری بیرکردنەوەی ڕەخنەیی دەتوانێت یارمەتی خەڵک بدات کە گێڕانەوەی سادە بخەنە ژێر پرسیارەوە و بەدوای تێگەیشتنێکی نوانستردا بگەڕێن لە پرسە ئاڵۆزەکان. ئەمەش بریتییە لە پەروەردەکردنی ژینگەیەکی پەروەردەیی کە بەها بە لێکۆڵینەوە و گومان بدات.
بەهێزکردنی دامەزراوە دیموکراتییەکان: دامەزراوە دیموکراتییە بەهێزەکان دەتوانن چێک و هاوسەنگی لە بەرامبەر خراپ بەکارهێنانی دەسەڵاتدا دابین بکەن. دەستەبەرکردنی سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری و چاپەمەنی ئازاد و ڕێکخراوە چاودێرەکانی دیکە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە لێپرسینەوە لە کەسایەتییە سیاسییەکان.
پێشخستنی گێڕانەوەی گشتگیر: هاندانی گێڕانەوە کە جەخت لەسەر ئامانجە هاوبەشەکان و مرۆڤایەتی هاوبەش دەکەنەوە، دەتوانێت بەرپەرچی کاریگەرییە دابەشکەرەکانی دوژمنە خەیاڵییەکان بداتەوە. سەرکردە و کاریگەرەکان لە سەرانسەری کەرتەکاندا پێویستە داکۆکی لە پەیامی گشتگیر و یەکگرتوو بکەن.
ئەمڕۆدەبێت هێندە چاوکراوەو ژیر بین جیترپەیژەیەکی بێنرخی حەوشەی پشتەوەی حکومەتی هەرێم نەبین کەی ئارەزوویان بوو سەرۆک وکوڕو کوڕەزای سەرۆک پارتێک پیامانا سەرکەوێت ،کاریان پێمان نەما برسی وبێ موچەو بێ خزمەتگوزاریە سەرەتاییەکانمان بکەن!
عەقڵی ئەمڕۆی خۆمان وپاشەڕۆژی نەوەکانمان هەروامفت نەبەخشینە سەرۆک پارتێکی دەبەنگی دەیان جار شکست خواردوو.. لامان ڕوونبێت و باش بزانین بانگەوازی بەردەوامی دوژمنێکی خەیاڵی لەلایەن کەسایەتییە سیاسییەکان وسەرۆکی پارتەکانەوە، تاکتیکێکە بەقەد خودی پەیدا بوونی دین و سیاسەت کۆنە.. بۆ کۆکردنەوەی پشتیوانی و سەرقاڵکردنی لە پرسە ڕاستەقینەکان و لادانی لێپرسینەوەیەو تەنها ڕاوی هۆش و دەروونی بنەڕەتی مرۆڤی نەزان دەکات..
لە کاتێکدا ئەم ستراتیژە لە کورتخایەندا کاریگەرە، بەڵام لە کۆتاییدا متمانە تێکدەدات، دابەشبوون پەروەردە دەکات و ڕێگری لە پێشکەوتنی ڕاستەقینە دەکات. لەبەرامبەردا کۆمەڵگا بە پێشخستنی خوێندەواری میدیایی، بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە، دامەزراوە دیموکراسییە بەهێزەکان و گێڕانەوەی گشتگیر، دەتوانێت خۆڕاگری لە بەرامبەر ئەم جۆرە تاکتیکە پڕوپوچەدا بنیات بنێت و گوتارێکی گشتی تەندروستتر و ئاگادارتربۆبەرژەوەندی خودی میللەت پەروەردە بکات.
