تاڤگە سابیر
ئایا تاکە شوێن بۆ ئافرەت ماڵەوەیە ؟
ئەگەر ماڵ تاکە شوێنی ڕاستەقینە بێت بۆ ئافرەت چونکە دەبێت منداڵ بەخێو بکات و ئەمەش تەنها یەکێکە لەو سەدان بیانوانەی کە ژن لە ماڵەوە دەهێڵێتەوە، ئەوا ئەوەی لەسەر زەوی دەمێنێتەوە ماڵی پیاوەکەیە و خودا خۆی ئەم بەشەی پیرۆز کردووە . .!
بێگومان ئەم کەسانە پێویست ناکات ئاماژە بە دەقە ئاسمانییەکان بکەن، چونکە یاسای زاڵ لە کۆتاییدا بوو بە کولتوور و ڕێوڕەسمێکی دامەزراو.
تەنانەت ئەو جەنگاوەرانەی کە ئامادەن شەڕ بکەن بۆ ڕوخاندنی ئەو دیوارەی کە ژن و پیاو دەخاتە ناو دوو شانشینی دوورەوە، شانشینییەکی بێ سنوور و شانشینییەک کە تەنها هێلانەیەکی بچووکە، زۆرجار لە ژێر فشاری ئەم بەهێز و پیرۆز و نەریتی و... کولتوری نەریتی. باڵە دواکەوتووەکان هیچ هێزێکی ڕادیکاڵ لە کۆمەڵگای کوردیدا نییە، بە تایبەت لە نێو هەڵگرانی بیری سیاسی لە حیزبەکاندا. کێشەکە تەنیا ئەوە نییە کە ژنان دەگەڕێندرێنەوە بۆ گۆشەی ژوورەکان، بەڵکوو لە سەر شەقامەکان و لە دامەزراوەکاندا هێندە سەرلێشێواو و دەترسن کە هەرگیز ناتوانن خۆیان بن.
نەک هەر ئەوە، بەڵکو ئازادیخوازترین ژنان ڕۆڵی پاسیڤ و گوێڕایەڵ دەبینن، هەمیشە ڕۆڵی کارا دەبەخشن بە پیاوان و ڕۆڵی چالاکی بۆ خۆیان پاساو دەهێننەوە. زۆرجار گوێم لە ژنانی زۆر توندڕەو بووە کە دەڵێن "ئامادە نیم دەستبەرداری مافەکانم بم". جەستەی ئەو پیاوە یان پیاوانە. ئەمە هەمان ڕستەیە کە داپیرەکانیان بەکاریان هێناوە، بەڵام بە شێوەیەکی باشتر پیاوان بە شێوازی جیاواز قەدری ژن دەزانن و ئەوە قبوڵ دەکەن.
بێگومان هه موو کۆمه ڵگه یه ک فه لسه فه و تایبه تمه ندییه کی خۆی هه یه بۆ دابه شکردنی ژن و پیاو بۆ دونیای جیاجیا و به جێهێشتنی کاریگه ڕی ته واوی یه کڕیزی ئه و که سانه له سه ڕ په یوه ندی گشتی و دڵسۆزی ڕۆحی و ئه خلاقی ته واوی کۆمه ڵگا.
ئایا ئەو ڕۆڵەی بە ژنان دەدرێت گونجاوە یان جێی پرسیارە؟
ئایا ژنەکە خۆی بە فریودراو دەزانی وهێشتا ئەم کولتوورە بە پیرۆزی دەزانی؟
پێویستە هەوڵێکی سەرەتایی بدرێت بۆ پرسیارکردن لەم بەها و ئەخلاق و بیرۆکانە، چونکە ئەمڕۆ هێزێکی گەورەی سەلەفیی کە لەسەر بنەمای دین و کولتوورێکی دواکەوتوو دامەزراوە، هەوڵی هاندانی ژنان دەدات بۆ ئەوەی ماڵی خۆیان بە شوێنی شایستەی خۆیان و وەک ژن لە سەر بنەمای سێکسی خۆیان بزانن و دۆخی فیزیۆلۆژی. شتە جیاوازەکان.
مێژوویەکی زۆر کۆنی هەیە، لانیکەم تا ئەو کاتەی مێژوو هەبووە. تۆمارەکان دەیسەلمێنن لەم ناوچەیەدا واتە لە میزۆپۆتامیا پیاوان بۆ دەسەڵات و باڵادەستی خۆیان شەڕیان کردووە و ژنانیان وەک فەلسەفەی خۆیان پەراوێزخستووە. ئەم مێژووە شەش هەزار بۆ دە هەزار ساڵە گەڕانەوە بۆ شیکاری دەروونی زۆر شتمان پێدەڵێت، بە تایبەت لە کتێبی (Erik Eriksen)دا، بۆ نموونە، فۆرمولێک کە دەڵێت: پیاوان بەهێزن و ژنان لاوازن ئارامن ساردن، ئەمەش خەیاڵ و ڕۆحی ژنەکە ئامادە دەکات بۆ بینین و قبوڵکردنی ئەم پیاهەڵدانە بەئەرێنی وەربگرێت.
دیارە لە پشت هەر گەمەیەک و کارێکەوە شێوازێک یان سیستەمێکی بیرکرنەوە و رەفتار هەیە سیستەمێک ، کە کۆن و پەنهان و بەهێزە بەڵام دەستکردی پیاوە، ئەوە پیاوانن کە دواجار خاوەنی ئەو سیستەمە کۆمەڵایەتییەن ، کە لە باو و باپیرانەوە بۆیان ماوەتەوە دواجاریش کۆمەڵناس و مرۆڤناس و ئایین پەروەران و سیحربازەکان و شامانەکان و ئاخوندەکان ئەو تەونە ئاڵۆزەیان لە پەیوەندی " نێر بە مێەوە" چنیوەو بە سەدەها رایەڵی دیارو نادیار پیاوانی گەمارۆ داوە ، بەڵام ئەوەی کە بوتە جوغزی ژیان و رەفتاری نێر و مێ لەگەڵ یەکدیدا وێنە دەکات ، کە لە زۆربەی شوێن و زەمەنەکاندا ئاڵۆز بووە لەپای ئەوە ئاڵۆز بووە ، کە بڕوای تەواوی بە جیاوازی نێرومێ هەیە لە ڕووی فیزیکی و فسیۆلۆژییەوە بە رادەیەک ، کە هەردوو توخمەکەی بە یەکدی نامۆ کردووەو دوو دونیای دژ بە یەکی دروستکردووە.
راستە کە ئەمرۆ بزافێکی شەرمنی ژنانە لە کوردستان دوای گۆرانی ئەو جوگرافیا وێنەکێشراوە دەکات گۆراینی ئەم مێژووەی کردووە بە خەم ، بەڵام ئەم بزافە لەسەر دەستی ژمارەیەکی کەم لە ژنان بانگەشەی بۆ کراوەو لەژێر باڵی ئەو حیزبە کۆنەپارێزو شەرمنانەدا هاتوونەتە دەرێ جگە لەوەش هەژاری لە پەیوەندییەکان و راگەیاندن و دەرگا داخستنی میدیاکان بە ڕووی ئەم کێشە هەڵواسراوە وای کردووە ئەو بزافە نەبێت بە بزافی هەر هەموو ژنان سەرتاسەری جگە لە رازیبوونی ژنان خۆیان بەو چارەنووسەر بێئاگابوو لەو فێلە گەورەیە سەرباری نەبوونی کەمترین هوشیاری بە ماف و داواکانی خۆیان.
ئەو کێشەی ، کە تا دوێنێ شاراوەو نادیار بوو بە شەرم و ترسەوە قسەی لەسەر دەکرا ،بەڵام ئەمرۆکە بووەتە بابەتی گفتوگۆ و دەمەتەقێی ژمارەیەک لە ژن و پیاوانی کورد ، بەڵام هێشتا لە بازنەیەکی زۆر بچوکدایەو نەبۆتە خەمێکی میللی و سەرتاسەری نە کۆمەڵێک فاکتەری سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی هەن ، کە گۆرانێک لەو پەیوەندییە دروست بکەن و گومانی گەورە لەو کەلتوورە بکەن، نە بزافێکی ئازاو راستەقینەش هەیە ، کە بە زەبری سەپاندنی کۆمەڵێک یاسای مەدەنی شتێک لەو مەسەلەیە بگۆرێت ، هێشتاجیهان هی پیاوەکانەو جێگەیەکی بەرتەسک ، کە دەکرێت ماڵ بێت هەر هێلانەیەکی چکۆلەی لەم چەشنە هەموو مەملەکەتی ژن بێت.
