دیالۆگی نیشتمان ..
لەم دۆخە ناهەموارە پڕگێژاوەی عێراق وناوچەکە هەندێ بەدرفەتێکی گونجاویان زانی و شەڕی مافەکانی ژنانیان لە عێراق ڕاگەیاند.. بە ئاشکراکردنی کارنامەی تاریکی پشت هەموارکردنی پێشنیارکراوی یاسای باری کەسی لەپەرلەمانی عێراق لە چەند هەفتەی ڕابردوودا زریانێک لەسەر چارەنووسی مافەکانی ژنان و منداڵان لە عێراقدا هاتۆتە ئاراوە. پەرلەمانی عێراق کە کاریگەرییەکی زۆری لایەنە ئاینییەکان و بەتایبەت شیعەکان لەسەرە، تاوتوێی هەموارکردنەوەی یاسای باری کەسی ژمارە ١٨٨ی ساڵی ١٩٥٩ دەکات، ئەم گۆڕانکارییە پێشنیارکراوانە ناڕەزایەتییەکی بەرفراوانی گشتی و ڕەتکردنەوەی هەندێک لە پەرلەمانتارانی لێکەوتەوە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ساتێکی گرنگ لە… خەبات بۆ مافەکانی مرۆڤ لە وڵاتدا.
هەموارکردنەکان کە بڕگەگەلێک لەخۆدەگرن کە دەتوانن شەرعیەت بە هاوسەرگیری منداڵان بدەن و مافە سەرەتاییەکانیان لە ژنان بسەننەوە، هەنگاوێکی بەرچاون بۆ دواوە لەو پێشکەوتنانەی کە لە ماوەی دەیەکانی ڕابردوودا بەدەست هاتووە. پاڵنانی خوێندنەوەی ئەم هەموارکردنانە لە پەرلەمان ڕووبەڕووی بەرخۆدانی توند بووەتەوە، ئەمەش بووە هۆی دواخستنی خوێندنەوەی یەکەم بۆ ڕۆژی چوارشەممە. بەڵام ئەم دواکەوتنە تەنها وەستاندنی ئەو شتەیە کە خەریکە شەڕێکی درێژخایەن و سەختە بۆ ڕۆحی دیمەنی یاسایی و کۆمەڵایەتی عێراق.
هەڕەشەیەک بۆ سەر مافەکانی ژنان و منداڵان بەهە موارکردنە پێشنیار کراوەکان تەنیا پرسێکی یاسایی نین؛ ئەوان هێرشێکی ڕاستەوخۆن بۆ سەر کەرامەت و سەربەخۆیی ژنان و منداڵان لە عێراقدا. ئەم گۆڕانکاریانە بە شەرعیەتدان بە هاوسەرگیری منداڵان، کچانی گەنجی بێشومار دەخەنە ژێر ژیانێکی ئیستغلالکردن و سووکایەتیکردن و زەوتکردنی مافە بنەڕەتییەکانیانەوە.
ژنانیش ڕووبەڕووی چارەنوسێکی ڕەش و ستەمێکی زیاتر دەبنەوە، ئازادی و پارێزگارییە بەزەحمەت بەدەست هێنراوەکان لەدەست دەدەن کە بۆ خۆشگوزەرانی و بەهێزکردنیان زۆر گرنگن.
کاریگەری حزبە ئاینییەکان هێزی بزوێنەری پشت ئەم هەموارکردنانەن، هاوپەیمانی لایەنە ئاینیەکانە، کە کوتلە شیعەکان بە تایبەتی کاریگەرن. ئەم گروپانە بانگەشەی ئەوە دەکەن کە بە پێی بنەما ئیسلامییەکان مامەڵە دەکەن، بەڵام زۆرجار لێکدانەوەکانیان خزمەت بە چەسپاندنی دەسەڵات و کۆنترۆڵکردن دەکەن لەسەر حیسابی ئازادییە تاکەکەسییەکان. ئەو قسە و باسانەی کە بۆ پاساوهێنانەوە بۆ ئەم گۆڕانکاریانە بەکاردەهێنرێن، زۆر جێگەی نیگەرانییە، چونکە ڕەنگدانەوەی بیرکردنەوەیەکە کە ژن و منداڵان وەک کاڵایەک دەبینێت کە دەبێت کۆنترۆڵ بکرێت و دەستکاری بکرێت نەک وەک تاکێک کە ماف و کەرامەتێکی سروشتییان هەیە.
ناڕەزایی گشتی و ڕۆڵی یاسادانەران بەدواخستنی خوێندنەوەی یەکەمی ئەم هەموارکردنانە، دەرئەنجامی ڕاستەوخۆی دژایەتی دەنگی خەڵک و بوێری چەند یاسادانەرێک بوو کە دژی سونامی زەریایەک وەستانەوە. ئەم خۆڕاگرییە بەڵگەیە لەسەر دەسەڵاتی کردەوەی دەستەجەمعی و گرنگی هەبوونی نوێنەری ئامادەیی خەبات بۆ دادپەروەری و یەکسانی. بەڵام شەڕەکە زۆر دوورە لە کۆتایی. هەوری تاریکی ئەم گۆڕانکارییە پێشنیار کراوانە بەردەوامە لە گەورەبوون و هەڕەشەی نوقمکردنەوەی عێراق دەکات بۆ سەردەمی ستەمکاریی گەمارۆدراو.
ڕێگای پێشکەوتن بە سەربەخۆیی و گەڕاندنەوەی مافەکانە بۆ تاک، تاقە چارەسەری بژاردەیی بۆ ئەم قەیرانە، پابەندبوونێکی بێ چەواشەکارییە بە سەربەخۆیی و گەڕاندنەوەی تەواوی مافەکان بۆ ژنان و منداڵان. ئەمەش بە مانای ڕەتکردنەوەی ئەو گۆڕانکارییە یاساییانە دێت کە ئۆتۆنۆمی و پارێزگارییەکانیان تێکدەدەن. پێویستی بە هەوڵێکی بەردەوام هەیە بۆ پەروەردەکردن و کۆکردنەوەی خەڵک.
بە دڵنیابوون لەگەیاندنی چیرۆکی ناخهەژێن وپڕتاڵاوی ڕۆژانەودەنگ وڕەنگ وفیلمی ئەوژن ومنداڵانەی زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە لەکۆمەڵگەی عێراقی دەبینرێن ودەبیسترێت و گوێیان لێدەگیرێت..ئەم یاسایە خوێندنەوەی بۆبکرێت، نەک حەزی سێکسی عەمامە بەسەرێکی گوماناوی ناوپەلەمان .!
ژنان و منداڵان لە عێراقدا ئامرازی ئیستغلالکردن و ئازاردان و موزایەدە نین. ئەوان مرۆڤن کە شایەنی ڕێز و کەرامەت و سپێکتریمی تەواوی مافەکانن کە بە هەر تاکێک دەدرێن. بەرەنگاربوونەوەی ئەم هەموارکردنە پێشنیارکراوانە تەنیا شەڕکردن نییە بۆ مافە یاساییەکان؛ شەڕێکە بۆ خودی گیانی کۆمەڵگای عێراق و داهاتووەکەی.
بەڕاستی زەنگی زەنگی ئاگادارکردنەوە لێدراوە و وەڵامی هەم لەلایەن خەڵک و هەم لەلایەن هەندێک لە یاسادانەرانەوە دڵخۆشکەر بووە. بەڵام وریایی پێویستە. ئەو هێزانەی پاڵ بەو گۆڕانکارییە پاشەکشەییانەوە ئەدەن،ترسنۆکن ولەفرسەت دەگەڕێن یاسا نەگریسەکانیان تێپەڕێنن وەک ئەمڕؤ... جەماوەرو ڕۆشنبیرو یاساناسەکانی ناوپەرلەمانیش پێویستە بەردەوام و بەهێزبن. هەموو ئەوانەی بایەخ بە دادپەروەری و مافی مرۆڤ دەدەن، پێویستە بەردەوام بن لە قسەکردن و ڕێکخستن و بەرەنگاربوونەوە. تەنیا لە ڕێگەی بەرەیەکی یەکگرتووەوە دەتوانین دڵنیا بین لەوەی کە هەوری ڕەش بەسەر مافەکانی ژنان و منداڵان لە عێراقدا بڕەوێنرێتەوە، و داهاتوویەکی گەشاوەتر و دادپەروەرانەتر مسۆگەر بکرێت.
ئایندەی عێراق پەیوەستە بەم ساتەوەختە. تاقیکردنەوەی ئیرادەی بەکۆمەڵمانە بۆ وەستانەوە لە دژی نادادپەروەری و خەباتکردن بۆ کۆمەڵگایەک کە ڕێز لە هەموو ئەندامەکانی بگرێت و بیانپارێزێت. جیهان چاودێری دەکات وڕێکخراوە مەدەنیەکانیش نابێت چیتربێدەنگبن و کەمتەرخەمبن .
