سالار فەتاح
چاوەروانی خەڵکی بۆ کەسێک رابەرایەتی بکا بۆ تێپەرین لەم دۆخە داڕماوەی هەرێم چاوه‌روانی و لێرابینیه‌كانی پێشوتره، کە خەڵکی دەیکرد له‌كه‌سی سه‌ركرده‌و كاریزما بۆ رزگاربون ,کە پێشتر ئەزمون کراوە ،چاوەڕوانی لەوجۆرە به‌خشینه‌وه‌ی هه‌مان وزه‌و هێزه بەو جۆره هێزەی ئەم دۆخەی خوڵقاند .
کاریزماخوازی کوردی نه‌ك رزگاری پێنه‌به‌خشیوین به‌لكو زۆر خه‌ونی رزگاری خوازی و وره‌و باوه‌ری له لای هێزی دەسەلاتدار گۆریوه بۆ سه‌ركوتگه‌ری بۆ بێمنەتی بۆدواکەوتوویی، لەلای هێزی بەرهەڵستکاریش ورەو وزەی چاکەخوازی دوچاری دەستەوسان کردوە، تا ئاستی لاوازی .
شکستە یەک لەدوای یەکەکانی خەباتی نەتەوە بەهۆی ئەو دیدەوەبوە کە رابەرێک بە فریادرەس زانراوە بۆ رزگاری نەتەوە، ئەم شکستە ئابوری و سیاسیە نوێیەی هەرێمیش هەمان هۆکاری هەبوو کەلەم چەند دەهەیەی رابردودا سیناریۆکانی وێنە گیران ،دەرەنجامی ئەوەبوو دوای ئەوەی هەمو دیدگا بەهێزەکانی ناوگۆرەپانی سیاسی هەرێم تەسلیم بەو تاک رابەرایەتیە كران لەڕێی دروشمی ڕیفراندۆمەوە تا فۆرمی کاریزمای نەتەوەیی بەباڵای کەسێکدا ببڕێت. بۆیە شکستی هێنا.
لاپەرەکانی مێژو گەواهی پێشتر سەلمێنراو بۆ ئەم گرفتە دەدەن لە دۆزی بزوتنەوەکانی کوردستاندا. چ لەمێژودا وەک بزوتنەوەی نەتەوایەتی چ لەم سالانەی رابردوشدا بەمەبەستی دروستکردنی گۆڕانکاری ئیجابی ڕوحی خۆی ئەبەخشیە ڕابەرێکی کاریزماتیک بۆ گۆڕانکاری لە گیانێکی بەرهەڵستکارانەدا، کەچی دۆخەکە خراپتربوو. لەهەردو حاڵەتتدا بۆیە کورد لە دۆخی دۆناندۆنی شکست رزگاری نابێ ئەو دەمرێ و گیانی شکستەکەی دەکاتەوە بەبەر لەدایکبویەکی تازەدا. کە وەک کاریزما دەناسێنرێ، لەم جوغزە جوگرافیەدا ، شێخ مەحمود شکست دێنێ شکستەکەی دۆنادۆن دەکا بۆ گیانی مەلامستەفا، ئەویش شکست دێنێ دۆنادۆندەکا بۆ گیانی مەسعود بارزانی، دواتر.....
لەدۆخی بەرهەڵستی ئەم هێزە لە فۆرمی نەتەوە پێچراوەشدا بەرهەڵستکار دوچاری هەمان شکست دەبێت. نەوشیروان مستەفا شکست دێنێ ، بەڵام لەودا دۆنادۆنی کاریزماخوازی پێویستە بوەستێنرێ. گیانی بەرهەڵستکارانە شکستخواردوەکەی نابێت بکرێت بەبەر کەسێکی تری هێزێکی بەرهەڵستکاردا .
ئەم شکستە دو جەمسەریە دۆنادۆنیە ئاماژەیە بۆ شکستی جۆری لێرابینی و بیرکردنەوەمان گرنگە دۆخی دۆنادۆنی چ شکستی ڕابەرانی نەتەوە ، چ بەرهەڵستکاری گۆڕانکاریخواز، لەم پرسی راچەنین و خرۆشانی نارەزایەتیانەدا کۆتایی پێ بێت. نەک بەهەمان گیانی مێژویی ئەو دۆخانەی رابردوەوە کار بۆ ئەم پەرینەوەیە بکرێ و کاریزماخوازی هەر جۆش بدرێ. نابێ جۆش بدرێ پێویستە ژیلەمۆکانیشی ببن بەسوتو.
بەداخەوە لەئێستاش دا کە بەشێکی زۆری خەڵکی باوەری وایە دەبێ کەسێک رابەرایەتی تێپەراندنی ئەم دۆخە داتەپیوە مەرگهێنەرە بکا خەلکی وا دەخوازێ رابەرایەتیەکبێ هێزێکی بان گشتی هەبێ، ئەم دیدەی خەڵک درێژکراوەی باوەری ئەفسانەو باوەری ئاینیە، کە مرۆڤەکان بەردەوام گەشتونەتە دۆخی دەستەوسان چاوەروانیان لەهێزی بان مرۆیی بوە رزگاریان بکا , گەرچی لەبنەرەتتدا هەمو ئەومرۆڤانەش وەک موعجزەیەک له‌لای خه‌ڵك دەرکەوتوون مرۆڤ بوون، خۆشیان دانیانناوە بەو راستیەدا و ته‌نها جیاوازیه‌كیان له زۆرینه روئیاو زانیاری و باوه‌ربه‌خۆبون بوه لەگه‌ڵ چه‌ند تایبه‌تمه‌ندیه‌كی تری كارادا . بەشێکی خەڵکی هێشتا لەمێژوا دەژین دیدی گشتی وای ده‌بینێ و وا چوەتە مێشکیانەوە کە دەبێت کەسێک بێت سێ تایبەتمەندی هەبێت، جارابەرایەتیان بکا. لێرابینیان وایە كه‌سێك بێته مه‌یدان ئەو سێ خەسلەتەی هەبن ،کە خەسڵەت نین:
یەکەم/ پارەداربێ
دوەم/ سەربازی هەبێ
سێیەم/ نفوزی نێودەوڵەتی هەبێ.
ئەگەرچی ئەم سێ بنەمایە بۆ ئەوەی خەڵکی باوەری بەوە هەبێت کە ئەوکەسە دەتوانێ رابەرایەتی ئەم دۆخە بکا هەڵەیەکی گەورەیەو قسەو خوێندنەوەی وردو زۆر هەلدەگرێ. لەگەڵ ئەوەشدا ئەوهێزانەی تریش کە مرۆڤ داوای مافەکانی خۆیان لێدەکات و لەبەرانبەریاندا دەوەستێ، ئەوانیش بەو تایبەتمەندیانەوە کەسێک رابەرایەتیان دەکات.
بۆیە ئەم دیدە مرۆڤ سەرکەوتوو ناکا چونکە ئەمە لە دوعاکەی ئەلێکس فێرگاسون دەچێ کە دەڵێت:( بۆ یەکەمجار بومە راهێنەر لە خوا پارامەوە تیمەکەم سەرکەوتوو بکا بەڵام دۆڕام ، ئیتر دەسبەجێ تێگەشتم تیمی بەرانبەریش هەمان نزا دەکا بۆ بردنەوە. بۆیه لەجێی نزا وتم ده‌بێ كار بۆ بەرزكردنه‌وه‌ی ئاستی یه‌كبه‌یه‌كی تیمه‌كه‌م بكه‌م نه‌ك پشت به نزا ببه‌ستم).
ئه‌و دیده‌ی پێیوایه::
بۆ دروستکرنی ژیانی باشتر و رزگار بون له‌م قۆناغه بەبێ رابەرایەتیکردنی لایەنێک یا کەسێک تێپەر نابێ ، تەنها فریاد ره‌سێك پێویستە رابەرایەتی بكا بۆ تێپه‌رین و رزگاربون بون لەهەر قۆناغێک چ قۆناغی دۆزی نەتەوەبێ چ قۆناغی داخوازی مەدەنی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی بێت . ئەم دیدە مه‌ترسیداره و گرنگە ئەو دیدگایە لە لێرابینی خەڵکیدا بسرێتەوە . گرنگە ئه‌و دیدگایەی کە لە ناخود ئاگای هه‌ر تاكێكدا چێنراوە هەڵتەکێنرێ وخودباوەڕی جێگای بگرێتەوە. خودباوەڕی و خوداباوەڕیان دەسخەنە ناودەستی یەک
گرنگە لەخەیالدانیانا ، ئەو دیمەنە بسرنەوە کەکەسێک دەرکەوێت رابەرایەتی پرسەکان بکا بەتایبەتتر لەم دەڤەرەی سلێمانی و هەڵەبجەو دوو ئیدارەکە کە ئاستی لێرابینی بۆ ژیانی باشتر پرسی نەتەوەی تێپەراندوە و ئێستە لەدۆخی بان نەتەوەدا بیر دەکاتەوە ، هەر بەوجۆرە کە پرسی نەتەوەی تێپەراندوە و نەتەوە نابەستێتەوە بەکەسەوە ئاوهاش نابێ چاوەروانیەکانی لەسەر تاکێکی فردیارەس بینا بکات بۆ رزگاربوون لە ستەم و بێدادیەکان بەڵکو خۆی لەئاستی رابەرایەتیکردنێکی رێکخراودا ببینێتەوە، چونکە دیدی چاوەروانی لەکاریزماو رابەری بان گشتی بەردەوام وەک مارو پەیژە دەمانباتە پێشەوەو لەناکاو بەهۆی بەستنەوەی چارەنوسی کۆمەلگە و جەماوەری شوێنکەوتوی خرۆشاو کە دەیبەستیتەوە بەکەسێکەوە مارێکی زەبەلاح دەیگەزێت و دەچێتەوە پلەی سەرەتا.
پێویسته دنیای به‌دیل له سەرکردەی به‌دیلا نه‌بینرێ به‌لكو له ئه‌خلاقو گوتاری به‌دیلا ببینرێ لەسەر ئاستێکی گشتی وفراوان گرنگە لەپرەنسیپ و بەهای بەدیلا ببینرێ ئەو بەهاو پرەنسیپە بەدیلانە لەرەفتارو هەڵوێستی خەلکانی نارازیدا رەنگی دابێتەوە لەدروشمی خرۆشاندا رەنگی دابێتەوە.
جگە لە رەفتارو رەوشتو هەڵوێستی بەدیل ، گرنگە لەراچەنیندا هەرتاکێک خۆی بەخاوەنی نارەزایەتی بزانێ بەلام لەژێر بەرنامەیەکی مەدەنی رێکخراوی تۆکمە دارێژراودا ، ئەم دۆخەی ئێستە ئەوە دەخوازێ خۆپیشاندان رابەرایەتی بە یاسای ئەتۆمی ئاراستە بکرێ ئەتۆمی پیتێنراو بۆ ئەتۆمی ئازادکراو بگوازرێتەوە کە هیچکات ئەتۆمە پیتینراوەکە لەگەل ئازادکراوەکەدا ناتوانرێت نە جیا بکرێتەوە نە بناسرێتەوە
سەرچاوە : خەندان
