بۆ گوزه‌راندن و لایه‌نگیرى، یان په‌سه‌ندكردنى شێوازى ژیانى چاك، بانگه‌شه بۆكردن و فیشاڵى پڕوپاگەنده، بانگدان به‌و شێوه‌یه‌ى كۆمه‌ڵێك ساخته‌چیى به‌ناو (سیاسى و پیاوانى ئایینى و ڕۆشنبیر!) كه هه‌موویان له تاریكیدا چینه ده‌كه‌ن و له‌م رۆژگاره‌شدا به‌هۆى كارایى ته‌كنۆلۆجیاوه په‌خش و وه‌شانى ڕاگه‌یاندنى كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه، بۆ تاریككردنى زیاترى تاریكى، به ئه‌ستێره‌بوون، بڕستى تۆزۆكه‌ى ڕۆشناییان بڕیوه. سه‌رت ده‌سوڕمێت بۆت بنووسم "خۆشنوودم به‌م ئه‌ستێره‌سازییه‌یان، ده‌خوازم زیاتر ته‌شه‌نه بكه‌ن، بڵاو ببنه‌وه و ده‌ربكه‌ون!"
ئه‌وه‌ى هه‌ر زوو وه‌ك ئه ستێره و هه‌ساره هه‌ڵده‌كشێت، ده‌بێت بشزانێت وه‌ك ئه‌ستێره داده‌كشێت!
له هزرى فه‌یلۆسووفانه‌ى كوردیدا، (حه‌مدى) شیعرێكى واتادار و قووڵى داناوه، له دێڕێكى واتادارییدا نووسیویه‌تى:
بازاڕى ده‌هره قیمه‌تى ئه‌شیا به جێگه‌یه،
مێشێك به ڕووى نیگارێكه‌وه له خاڵ ئه‌چێت!
سه‌ركۆنه‌ى كه‌س ناكه‌م و له‌وانه‌م كه سوپازگوزارم، به‌ڵام خۆ من به كه‌سم نه‌گوتووه "ده‌ته‌وێت نیگاره‌كه بیت، یان مێشه‌كه؟"
ئه‌وه‌ى ده‌ستم پێ كرد تا ئێستا زیاترى پێناوێت بۆ هۆنینه‌وه، ئه‌وى خوازیارى زانین بێت مه‌به‌ستى پێ ده‌گات!
با به بۆنه‌ى ئه‌م ده‌ستپێكه‌وه بچمه‌وه سه‌ر (حه‌مدى) كه تا ئێستا دیوانه‌كه‌ى، بیر و ڕوانین و بۆچوونى، قووڵیى بیركردنه‌وه‌ى ڕه‌خنه‌گرانه‌ى كوردى وه‌ك ڕۆشنبیر، نه‌خوێندراوه‌ته‌وه و تۆزى كولتوورى خۆبه‌كه‌مزانى له‌سه‌ر گه‌وهه‌رى وشه و لاپه‌ڕه‌كانى بیركردنه‌وه‌ى نیشتووه.
جارجاره بۆ دڵنه‌وایى ئه‌و و خۆیشم ده‌چم ده‌سته‌ودامه‌نى ده‌بمه‌وه. نازانم له كوێوه ده‌ست پێبكه‌م، چۆن ئامبازى قووڵیى ڕۆشنبیرییەكه‌ى و فه‌رهه‌نگى مێژوونووسینه‌وه كوردییه‌كه‌ى و ئه‌و هه‌موو گه‌وهه‌ره ببمه‌وه؟
ناچار ده‌بم بچمه سه‌ر دینى ئه‌و ساخته‌كارانه، یان سه‌رسه‌ختانه له‌گه‌ڵ گه‌وهه‌رێكدا بم و بكارێم له‌ژێر داروپه‌ردووى پووچگه‌رایى دروستكراودا، به‌هاداریى بۆ بگێڕمه‌وه؟
ڕێگاى یه‌كه‌م ئاسانه و سه‌ر و سامانى بۆ ده‌نگدانه‌وه نییه. ڕێگاى دووم پڕسه‌خت و گرانه، به‌ڵام به‌هاداریى بۆ ئاینده له كۆتایى ده‌چنرێته‌وه.
جارێكیان (مه‌وله‌وى) نووسیویه‌تى:
" نه‌زان چو زانوو قه‌درى جه‌واهیر"
نه‌زان له كوێ ده‌زانێت قه‌درى گه‌وهه‌ر بگرێت؟
(مه‌وله‌وى) به ڕا و بۆچوونى مامۆستا (حه‌مه‌كه‌ریم هه‌ورامى) گه‌وره نووسه‌ر، كه كنه و لێكۆڵینه‌وه‌كانى به پێچه‌وانه‌ى خوێندنه‌وه‌كانى مامۆستا (عه‌لائه‌دینى سه‌جادى) و مامۆستا (مه‌لا عه‌بدولكه‌ریمى موده‌ریس)ه‌وه‌یه، كه وه‌ك شاعیرێكى سۆفى و ئایینزه‌ده ئه‌ومان پێده‌ناسێنن، هه‌ست و سۆزدارى كه‌سێكه، كه به پووله‌كه‌ى، وشەی غه‌مبارى ده‌هۆنێته‌وه. ئه‌و ده‌لاقه‌ى سه‌د په‌نجه‌ره‌ى به‌سه‌ر ماڵى شیعرى مه‌وله‌ویدا كردووەته‌وه و ئاسۆى بیركردنه‌وه‌مانى ڕۆشن كردووەته‌وه و به‌هاداریى كوردى بۆ ڕوانینى ئه‌و شاعیر و بیریاره ده‌گێڕێته‌وه.
له‌به‌ر ئه‌و ڕه‌نجه‌ى داویه‌تى، له‌به‌ر خه‌مخۆرى و كتێبه گرنگه‌كانى، كه كۆتایى ساڵى پار مامۆستا (حه‌مه‌كه‌ریم هه‌ورامى) له بۆنه‌یه‌كى كۆمه‌ڵایه‌تیدا سه‌ردانى كردین، به‌پیریه‌وه چووم، له ده‌سته‌كانى نه‌میم تا ماچى بكه‌م، ڕێگه‌ى نه‌دام. دواتر به‌شى چواره‌مى كتێبى (چیرۆكى من و گونده‌كه‌م) و (ئیساغۆجى) به قه‌ڵه‌مى خۆى پێشكه‌ش كردم و هه‌ر زوو خوێندمنه‌وه، ئه‌وسا زانیم چیم له‌كیس چووه، كه ده‌ستیم ماچ نه‌كردووه!
هه‌ورامى، منداڵێكى بێنه‌واى كورد بووه، له حوجرەدا خراوه‌ته به‌ر خوێندن، تا بووەته مه‌لا، دواتر مامۆستاى په‌روه‌رده‌كار. به‌دواى زانسته‌وه چووەته (قاهیره)ى پایته‌ختى میسر و له‌وێ له زانكۆى (ئه‌زهه‌ر) بڕوانامه‌ى زانستیى به‌ده‌ست هێناوه. كتێبێكى هه‌یه سه‌باره‌ت به خوێندنى ئایینى له حوجره‌كانى كوردستاندا. به به‌ڵگه ده‌یسه‌لمێنێت، به جیا له هه‌موو حوجره و (كه‌تاتیب)ى وڵاتانى عه‌ره‌بى، له حوجره‌كانى كوردستاندا، به هاوتا له‌گه‌ڵ شه‌ریعه‌ت و عیلمى كه‌لامدا، مه‌لا كورده‌كان زانستى لۆژیكیان فێرى منداڵانى كورد كردووه.
هه‌ورامى بۆ به‌رچاوڕۆشنى، كتێبى (ئیساغۆجى) زانستى لۆژیكى به كوردى كردووه و په‌راوێزى وردى بۆ داناوه.
ئه‌م ڕه‌نجى فه‌رهاده ده‌یسه‌لمێنێت، بۆچى (ئیسلامى كوردى) له ئیسلامى عه‌ره‌بى و ئێرانى و توركى جیاوازه، میهره‌بان و چاكه‌خوازه، ژیاندۆسته و وه‌كوو ئه‌وه‌ى بانگخوازه‌كانى ئه‌وان پڕوپاگەندەى بۆ ده‌كه‌ن، بۆ ڕه‌تكردنه‌وه و سڕینه‌وه و فراوانخوازى نییه و ماكى چاكه‌كارى و نیانیى كوردى پێوه‌یه.
(مه‌لا محه‌مه‌دى گه‌وره، شێخ محەمه‌دى خاڵ، مه‌لا عه‌بدولكه‌ریمى موده‌ریس) تاقانه‌ى ئه‌وانه نین، كه ئیسلامى كوردى ده‌كه‌نه به‌هادارى فه‌رهه‌نگ و كولتوورێك، كه خۆى پڕى به‌هاى چاكه‌كارییه. ئه‌مانه هه‌ر دوڕ و گه‌وهه‌رى دره‌وشاوه‌ى ڕستى ملوانكه كوردییه‌كه نین، كه به به‌رۆكى مێژوویه‌كه‌وه‌ن، نه‌زانین ناتوانێت بیپچڕێت و بیكات به ئاردى ناو دڕك و كۆ نه‌كرێته‌وه.
له‌به‌رئه‌وه نا من لێره‌م، له‌به‌رئه‌وه‌ى هه‌زارانى وه‌ك من به بچووكیى خۆیانه‌وه له‌پشتى سه‌نگه‌رى پێشه‌وه‌ى ڕووبه‌ڕبوونه‌وه‌داین، كۆ ده‌بینه‌وه و ده‌سازێین، بۆ ئه‌وه‌ى له‌سه‌ر به‌ها و باوه‌ڕى چاكه‌كارى یه‌ك بگرینه‌وه.
یه‌كێك له‌و دیاردانه‌ى پێتان وایه خراپه و بڵاوبوونه‌وه‌ى پڕوپووچییه، پێتان وایه داهاتنى بیمى سه‌ختى تاریكی و نه‌زانی و بڵاوبوونه‌وه‌ى ده‌ردودووه، لاى من سه‌ره‌تاى ژانگرتنه به به‌رایى له‌دایكبوونێكى نوێوه. ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌موو ساخته‌كار و درۆزن و خراپه‌كارانه نه‌بن، چۆن به‌هاى چاكه‌كارى و ڕاستگۆیى، واتاداریى په‌یدا ده‌كات؟
ئه‌گه‌ر هه‌موو شت دووچارى ده‌ردودوو نه‌بێت، به‌هاى ده‌رمان چییه؟
شتى زۆر چه‌وت و چه‌وێڵ به‌رۆكى ژیانمان ده‌گرن، ئه‌وانه‌ن وا ده‌كه‌ن پێكه‌وه گرد بینه‌وه و بیر بكه‌ینه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ى شێوازى ژیانێكى وه‌ها بدۆزینه‌وه، كه هاوسه‌نگیى تێدا بێت، نه‌ك به جۆرێك په‌خشى بكه‌ین و بڵاوى بكه‌ینه‌وه و پڕوپاگەنده‌ى بۆ بكه‌ین و بانگى بۆ بده‌ین، به نموونه‌ی باڵا به‌وانى دیكەى بفرۆشینه‌وه.
سەرچاوە : ماڵپەری باسنیوز
