بەشی یەکەم :ئێمەی دەنگدەر تاوانبارین یا شەریکین !

دیالۆگی نیشتمان

 

تاچەند ئێمە ی دەنگدەر تاونبارین لە هەڵبژاردن ودەنگدان بە بەربژێرێکی گەندەڵ ؟ 
ئایا لەڕووی یاساییەوە ئێمەش تاوانبارین یان شەریکین لەوگەندەڵیە...
ئەو پرسیارەی دەبێ بیوروژێنین  لای ئێمەی دەنگدەر ودەست بخەینە سەر ڕەچاوکردنی ئەخلاقی و سیاسی متمانەکردن و پشتیوانیکردن لە بەرپرسانی سیاسی بێتواناو گەندەڵ !
ئەمە یارییەکی ئاڵۆزی فاکتەرەکان لەخۆدەگرێت ..
 بۆچوونی خەڵک لەسەر ئەو بابەتە دەتوانێت زۆر جیاواز بێت.

لە کۆمەڵگا دیموکراسیەکاندا، زۆرجار تاکەکان بە پشتبەستن بە بەڵێنەکان، بەهاکانیان، یان لێهاتوویی هەستپێکراوی خۆیان دەنگ بە نوێنەران دەدەن!
 ئەگەر دواتر بەرپرسانی هەڵبژێردراو دەرکەوت کە نەزانن، یان ناکارامەن، یان خەریکی کاری گەندەڵین، ئەوە دەتوانێت ببێتە هۆی هەستکردن بە خیانەت لەناو دەنگدەران.

ئایا هاووڵاتیان تاوانبارن یان بە هاوبەش دادەنرێن، پەیوەستە بە چەند هۆکارێکەوە: 

1- زانیاری بەردەست: ئەگەر هاووڵاتیان ئاگاداری هەڵسوکەوتی نادروستی بەرپرسان نەبوون بەهۆی دەستکاریکردن یان نەبوونی زانیارییەوە، لەوانەیە نادادپەروەرانە بێت کە وەک هاوبەشیان ناوزەد بکرێت.

2-مەبەست: ئەگەر هاووڵاتیان بە ڕاستەقینە باوەڕیان بە بەڵێن و دەستپاکی بەرپرسان هەبووبێت و بە ئاگاداری هیچ هەڵەیەک پشتگیریان نەکردبێت، ئەوا ڕەنگە پشتیوانییان لەسەر بنەمای متمانە بووبێت نەک هاوبەشی.

3- لێپرسینەوە: لە سیستەمی دیموکراسیدا میکانیزمێک هەیە بۆ لێپرسینەوە لە بەرپرسان. ئەگەر هاووڵاتیان بە شێوەیەکی چالاکانە بەشداری لە داوای لێپرسینەوە و دادپەروەری بکەن، لەوانەیە بە هاوبەش نەزانرێن.

4- بەرپرسیارێتی مەدەنی: هەندێک دەڵێن هاووڵاتیان بەرپرسیارن لە ئاگادارکردنەوە و سەرقاڵکردن و لێپرسینەوە لە نوێنەرانی خۆیان. ئەگەر هاوڵاتیان ئەم بەرپرسیارێتییە پشتگوێ بخەن، لەوانەیە هەندێک بەرپرسیارێتی لە کردەوەی بەرپرسە هەڵبژێردراوەکانیاندا هاوبەش بن.

گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بارودۆخە سیاسییەکان ئاڵۆزن، بەرپرسیارێتی تاکەکەسیش دەتوانێت جیاواز بێت. بەشداریکردن لە گفتوگۆی کراوە و ئاگادارانە، بەشداریکردن لە پرۆسەکانی دیموکراسی و داکۆکیکردن لە شەفافیەت و لێپرسینەوە، ئەو ڕێگایانەن کە تاکەکان دەتوانن بەشداری بکەن لە سیستەمێکی سیاسی بەرپرسیارانەتر و وەڵامدەرەوەتر.