د.توانا
کوردستان، نیشتمانێکی دەوڵەمەند بە مێژوو و کولتوور، لە مێژە ناوەندی گێژاو و ململانێی سیاسی بووە. بۆ زۆرێک لە کورد . هاتنەدی خەوی کوردستانێکی سەربەخۆ و یەکگرتوو بە زەحمەتی ماوەتەوە، هەمیشە لەلایەن هەر ئەو هێزانەی کە چەندین ساڵە بانگەشەی نوێنەرایەتیکردنی کورد دەکەن بۆ گەیشتن بەم خەوە، تێکدەچێت. لەم چوارچێوەیەدا، هەستێکی گەشەسەندووی بێهیوایی لە لایەنە سیاسییەکان و حکومەتەکان و سەرکردایەتیە خێڵەکی نەریتە ڕەگی داکوتاوە. کاتێ بەدواداچوون بۆ ئەو هەستە دەکەین کە کوردستان بە ناسنامە و خەباتی ناوازەی خۆیەوە، دەبێت لە دەرەوەی کاریگەریی ئەو قەوارانەوە بەرزبێتەوە بۆ ئەوەی بەڕاستی بتوانێت بەخواستەکانی خۆی بگات.
بێهیوایی لە لایەنە سیاسییەکان
لە زۆر شوێنی جیهان، پارتە سیاسییەکان وەک ئامرازێک بۆ گۆڕانکاری، ئامرازێک بۆ نوێنەرایەتیکردنی ئیرادەی گەل،لەژێر چەتری یاساو سیستەمێکی دیموکراتیخواز دەستاودەستکردنی دەسەڵان پیادە دەکەن. بەڵام لە کوردستان زۆرجار حیزبە سیاسییەکان بوونەتە هاوواتای دووبەرەکی و گەندەڵی و بەرژەوەندی خۆپەرستی. دەیان ساڵە فراکسیۆنە سیاسییە کوردییەکان لە ململانێی دەسەڵاتدا تێوەگلاون، زیاتر سەرنجیان لەسەر چەسپاندنی نفوزی خێڵەکی خۆیانە نەوەک پێشخستنی دۆزی گەلی کورد. ئەمەش بووەتە هۆی پەرەسەندنی ناڕەزایی لە نێو کوردە ئاساییەکان، کە هەست دەکەن خیانەتیان لێ کراوە لەلایەن هەر ئەو لایەنانەی کە دەبێ خەبات بۆ مافەکانیان بکەن.
هەستەکە ڕوونە: "ئەگەر میللەت ، تف لە حزبێک بکات". ئەم لێدوانە بەهێزە گوزارشت لە بێزاری ئەو کەسانە دەکات کە بینیویانە لایەنە سیاسییەکان بەرژەوەندییەکانی خۆیان ،بنەماڵەکەیان،خێڵەکەیان ئنجا پارتەکەیان هەمیشە لە سەرووی بەرژەوەندی میللەتەوە داناوە. خواستی یەکڕیزی و پێشکەوتن لە ژێر سێبەری واقیعی شەڕی ناوخۆیی و خیانەتدایە.
سەرکردەکانی حکومەت و پچڕانی پەیوەندی لەگەڵ خەڵک نائومێدییەکە لە لایەنە سیاسییەکانی کوردستان نەوەستاوە..و ناوەستێت. سەرکردە چەقبەستووەکانی حکومەت دەکەونە بەر لێشاوی تف و نەعلەت و بەردو ڕە رجمی میللەتی بەشخوراوی بێکەس جا لە کوردستان بێت یان لە ناوچە فراوانەکان کە کورد کە تێیدا نیشتەجێیە، زۆرجار وەک پچڕاوێک لە خەباتەکانی هاوڵاتی ئاسایی کورد دەبینرێن. دەستەواژەی " دەوڵەتمەدار" زۆرەنەگونجاوە بۆ سەرۆکێ باوەڕی بە دەستاودەستکردنی دەسەڵات نیە، یەکسانی پەیڕەوناکات، ئامادەیە کڕنوش بەرێت بۆ دوژمنی مێژوویی نیشتمانەکەی تەنها بۆمانەوەی لەسەرکورسی دەسەڵات..بۆیە میللەت هەزار بەرد دەگرنە خۆت وکورسییەکەت ..لەگەڵ هەر فڕێدانێ تف لە خۆت ودەسەڵات وحکومەتەبەزۆر سەپێنراوەکەت دەکەن" ئەو توڕەییەی ئاراستەی ئەوانەی کە 32ساڵە لە دەسەڵاتی بنەماڵەدان لەخۆدەگرێت...!
ئەم سەرکردانە کە دەبێ پارێزەری بەرژەوەندییەکانی کورد بن، زۆرجار وا هەستیان پێدەکرێت کە زیاتر خەمی پاراستنی پێگەودەسەڵاتی بێسنوری کوڕو نەوەکانیان هەیە نەک چارەسەرکردنی پێداویستییەکانی گەلەکەیان.
ئەم پچڕانە وایکردووە هەست بە نامۆبوون لە نێو گەلی خێرنەدیوی کورددا دروست بکات، کە هەست دەکەن سەرکردەکانیان شکستیان هێناوە. بەڵێنەکانی پێشکەوتن و ئاسایش و سەربەخۆیی سێبەری گەندەڵی و خزمایەتی و بەدواداچوونی قازانجی کەسییان لەسەر بووە.
ڕۆڵی سەرکردایەتی خێڵەکی لە کوردستانێکی مۆدێرن
سەرکردایەتی خێڵەکی کە بێشەرمانە سەرۆک خێڵەکان نوێنەرایەتی دەکەن، چەندین سەدە ڕۆڵێکی بەرچاوی لە کۆمەڵگای کوردیدا هەبووە. بەڵام لە چوارچێوەیەکی مۆدێرندا، ئەم سەرکردانە هەندێک جار وەک ئاسەواری ڕابردوویەک سەیر دەکرێن کە چیتر خزمەت بە پێداویستییەکانی گەلی کورد ناکات. ئەو بڕگەیە ئاماژە بەو کەسایەتیانە دەکات کە "سەرۆک عەشیرەتەکانی نەخوێندەوار" دەژین کە لە "خانەی تۆڵەسەندنەوە"دا دەژین، ئەمڕۆ ئاماژەکان و ڕای نەترسی هاوڵاتیانی ئەم هەرێمە تیشک دەخەنە سەر بێزاری لە سیستەمێک کە زۆر کەس هەست دەکەن بەسەرچووە و توانای ئەوەی نییە کوردستان بەرەو ئایندەیەکی گەشاوەتر ببات..!
بەردەوامبوونی خێڵەکی و ناکۆکی هەمیشە بەربەستێک بووە لە بەردەم یەکڕیزی و پێشکەوتن. لە کاتێکدا ئەم سەرکردانە سەردەمانێک ڕۆڵێکی گرنگیان هەبوو لە پاراستنی شوناس و ئۆتۆنۆمی کورد، بەڵام ئەمڕۆ تەحەددیاتی جیهانی مۆدێرن پێویستی بە ڕێبازێکی نوێ هەیە- ڕێبازێک کە پەروەردە و داهێنان و هاوکاری لە پێش تۆڵەسەندنەوە و دابەشبوون لە پێشینەدا بێت.
میراتی خیانەت و ڕێگای پێشەوە
تۆمەتی "جاش" - دەستەواژەیەک بۆ وەسفکردنی کورد کە هاوکاری هێزەکانی دوژمنیان کردووە - قورسایی ئەم ووشەیە بەزەقی ئابڕووچوون ، شەرم و خیانەت هەڵدەگرێت. ئەم میراتی خیانەت لە یادەوەریی بەکۆمەڵی کورددا پەڵەی قووڵی بەجێهێشتووە و هەستی بێمتمانەیی و توڕەیی بەرامبەر بەو کەسانەی کە وەک خائین بۆ دۆزی کورد هەستیان پێدەکرێت، پەرەپێداوە.لەمێژووی سەدساڵی پێشوو "حەسەن خەیری" یەک دانەبوو،بەڵام لەئێستادا لەناو بنەماڵەیەکدا چەندین "حەسەن خەیری" دەبینرێ !
ڕێگای بەرەو پێشەوە چوون بۆ کوردستان لە ڕاوەستاندا نییە لەسەر خیانەتەکانی ڕابردوو بەڵکو لە داڕشتنی داهاتوویەکی نوێ و یەکگرتوودایە. ئەمەش پێویستی بە تێپەڕاندن ودەربازبوونەلە کاریگەری نەرێنی پارتە خێڵەکیەماوە بەسەرچووەکانە کەلەژێر ناوی پارتی سیاسییەکان و حکومەتە گەندەڵەکان و سیستەمی خێڵەکی بەسەر میللەتدا دەسەپێنن. هەوڵێکی دەستەجەمعی دەوێت بۆ بنیاتنانی کوردستانێک کە بەڕاستی نوێنەرایەتی ئیرادە و خواستەکانی گەلەکەی بکات- کوردستانێک کە دوور بێت لە کۆت و بەندەکانی دووبەرەکی خێڵەکی و خیانەت.
ئەو بێزاری و توڕەییەی لە هەست و سۆزی هاوبەشدا دەردەبڕدرێت، بە لەبەرچاوگرتنی مێژووی ئاڵۆز و زۆرجار بە ئازاری کوردستان، شتێکی تێگەیشتنە. بەڵام زۆر گرنگە ئەم وزەیە بگوازرێتەوە بۆ کردەی ئەرێنی، بۆ بنیاتنانی کوردستانێک کە گشتگیر و دیموکراسی و پێشکەوتوو بێت. گەشت بەرەو ئەم دیدە ئاسان نابێت، بەڵام گەشتێکە شایەنی ئەوەیە لە پێناو نەوەکانی داهاتوودا ئەنجام بدرێت.
کوردستان بە بەرزبوونەوە لە سنوورەکانی حیزب و حکومەت و سەرکردایەتی خێڵەکی بەسەرچوو، دواجار دەتوانێت جێگەی شایستەی خۆی لەسەر شانۆی جیهانی بگرێتەوە- جێگایەک کە ڕێز لە قوربانیدانی ڕابردوو بگرێت لە هەمان کاتدا ئامێز بە ئەگەرەکانی داهاتوو بکاتەوە.